تحلیل فضایی کالبدی- اجتماعی حاشیه محورهای ارتباطی منتهی به شهرهای مهم (مطالعه موردی: محور اصفهان به بهارستان از پل دفاع مقدس تا تقاطع کوی راه حق)

امروزه رشد و توسعه فیزیکی سریع و پرشتاب شهرها در اراضی پیرامون شهری، سیمای حومه و حاشیه شهرها را به شدت تحت تأثیر قرار را داده و تحولات چشمگیری را در کیفیت کالبدی و کارکردی آن ها سبب شده است. مبادی و محورهای منتهی به شهرها یکی از کانون های اصلی شکل گیری تحولات مذکور بوده که در جهت گیری گسترش فیزیکی- کالبدی شهر و تغییر ساختار فضایی- کالبدی آن به عنوان یک متغیر اثر گذار نقش آفرینی می کنند. در حاشیه محورهای ورودی منتهی به شهرها، ساخت و سازها، محیط های مسکونی و سکونتگاه های متفاوتی شکل گرفته که به دلیل عدم کنترل دقیق و برنامه ریزی مناسب، غالباً خصوصیات حاشیه نشینی را به خود گرفته و عوارض و ناهنجاری های کالبدی- اجتماعی بسیاری را ایجاد کرده اند که در صورت الحاق به مادر شهر، آن ها را نیز با خود انتقال داده و بر مشکلات مادر شهر می افزایند. بنابراین ساماندهی مدخل و محورهای ورودی به شهر، گذشته از اینکه از نظر شهرسازی و برنامه-ریزی شهری چالشی بزرگ به شمار می رود، به علت آسیب پذیر بودن از نقطه نظر حوادث ترافیکی نیز نوعی بحرانی جدی تلقی می شود. پس از اجرای طرح جامع منطقه ای اصفهان و در پیش گرفتن سیاست رشد ناپیوسته برای شهر و احداث شهر جدید بهارستان، در سال های اخیر توسعه شهر اصفهان در امتداد جنوبی محور شهری- صنعتی اصفهان تغییرات خویش را نمایان نموده است و با رشد جمعیت و توسعه شهرنشینی فضای کالبدی حاشیه محور اصفهان-بهارستان دست خوش تغییراتی شده و شهر اصفهان در امتداد این محور در حال توسعه فیزیکی می باشد. لذا تحلیل فضایی مسایل کالبدی- اجتماعی و شناخت مسایل و مشکلات آن در راستای سامان دهی آن از اهمیت زیادی برخوردار است. در این پژوهش، به روش توصیفی- تحلیلی به تحلیل فضایی کالبدی-اجتماعی سکونتگاه های حاشیه محور اصفهان- بهارستان از پل دفاع مقدس تا کوی راه حق پرداخته است. روش گردآوری اطلاعات ترکیبی از روش های پیمایشی و اسنادی- کتابخانه ای بوده است. تحلیل داده ها در دو سطح توصیفی و استنباطی و به کمک نرم افزار spss صورت گرفته است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که برخلاف تصور اولیه، امنیت محیط های مسکونی حاشیه محور از جنبه های اجتماعی، کالبدی و طبیعی - بجز در مواردی خاص- در سطح متوسط به بالایی قرار دارد و علی رغم کمبود و عدم رضایت ساکنان از خدمات و امکانات شهری، به هیچ وجه مصداق مفهوم محلات حاشیه نشین به معنای خاص آن نمی باشند و تنها نیاز به بهبود و تقویت در زمینه های خاصی به منظور جلوگیری از افت کیفیت این سکونتگاه ها و جلوگیری از تبدیل بعضی از آن ها به مناطق حاشیه نشین پیرامون شهر اصفهان در درازمدت می باشد. در آخر نیز پیشنهادها و راهکارهایی به منظور بهبود وضع موجود و رفع پاره ای مشکلات ارایه شده است.