اصول و مولفه های دیپلماسی عمومی جمهوری اسلامی ایران؛ رویکردی هویت محور

چکیده تحولات دهه های اخیر در ساختارهای حکومتی، فناوری های ارتباطی و تعاملات حوزه بین المللی دیپلماسی عمومی را به یکی از ابزارهای مهم کنش در سیاست خارجی کشورها و نهادهای بین المللی تبدیل کرده است. این کنشگران تلاش می کنند تا با استفاده از این ابزار و تاثیرگذاری هدایت شده بر افکار عمومی ـ در سطوح مختلف آن ـ منافع و امنیت خود را در محیط بین المللی تأمین کنند. چارچوب این تاثیرگذاری چنین است که که کنشگر تلاش می کند روایتی را از خود، دیگری و واقعیت محیط خارجی به مخاطبان بین المللی خود عرضه کند که در اثر پذیرش آن روایت افکار عمومی خارجی مشروعیت کنش گر، اقدامات و مواضع او را در کنش های سیاست خارجی بپذیرد. در نتیجه این همراهی است که دولت ها و نهادهای بین المللیِ متاثر از افکار عمومی داخلی و بین المللی در تصمیمات خود با منافع و خواسته های کنشگر همراهی بیشتری نشان می دهند. در فصل اول نشان داده شده است که بر اساس رویکرد سازه گرا، کنش های سیاست خارجی دولت ها به شکل قابل ملاحظه ای تحت تاثیر برداشتی است که آن ها از هویت خود در قالب فرهنگ ملی دارند. این برداشت هویتی مفهوم خود را در آئینه غیریت سازی با دیگری تبیین می کند. کنش های دیپلماسی عمومی علاوه بر اینکه به عنوان کنشی در سیاست خارجی مشمول این قاعده هستند خود تلاشی محسوب می شوند برای روایت خودآگاه و هدایت شده از این برداشت هویتی. این پایان نامه در تلاش است تا با استفاده از روش تحلیل گفتمان متکی بر استخراج دوگان های متضاد هویتی ـ که در گذشته برای مقاصدی مشابه در فهم هویت های موجود در پس سیاست خارجی دولت ها بکار رفته است ـ منابع هویتی ج.ا. ایران را مورد بررسی قرار داده و مجموعه ای از گزاره های هویتی قابل استفاده در صورتبندی کنش های دیپلماسی عمومی را ارائه نماید. بر اساس ادبیات موجود در رویکرد نظری سازه گرا حافظه فرهنگی، بیانات رهبران و اسناد رسمی و قانونی یک کشور را می توان به عنوان منابعی مناسب برای استخراج گزاره های هویتی در نظر گرفت، لذا بررسی هر یک از حوزه های مذکور فصلی را در این پایان نامه به خود اختصاص داده اند. در فصل آخر نیز به عنوان نتیجه گیری تلاش شده است تا گزاره های هویتی بدست آمده از هر منبع در قالب پاسخ به دو سوال کیستی من و کیستی دیگری تحت تاثیر ارزش حاکم بر این تمایزگذاری صورت بندی شوند. کلید واژه: فرهنگ، هویت، دیپلماسی عمومی.