اثرات نوع آبپاش ها، تنظیم کننده های فشار، پارامترهای هواشناسی و توپوگرافی اراضی روی یکنواختی پخش آب در سیستم آبیاری بارانی سنترپیوت

استفاده از سیستم های نوین آبیاری از جمله سیستم آبیاری بارانی سنترپیوت در سراسر دنیا رو به گسترش بوده و مطالعه مشکلات و ایرادات کاربرد این سیستم ها و رفع آن ها، یکی از موضوعات اساسی در حیطه مهندسی آبیاری می باشد. در این پژوهش، اثرات نوع آبپاش ها، نصب تنظیم کننده های فشار، سرعت و جهت وزش باد و توپوگرافی اراضی روی یکنواختی پخش آب در سیستم آبیاری بارانی سنترپیوت مورد بررسی قرار گرفت. به این منظور، آزمایش های میدانی مطابق استانداردهای 1/436asae s و 11545iso- روی دستگاه آبیاری سنترپیوت متعلق به دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز انجام گردید. آزمایش های میدانی با چینش ظروف جمع آوری آب به صورت زوج ردیف در امتداد لوله لترال سنترپیوت، با دو آرایش متفاوت آبپاش روی لترال در سرعت های مختلف دوران دستگاه، با سه تکرار در مسیرهای مختلف و در شرایط آب و هوایی متفاوت انجام پذیرفت: 1- آرایش اول با آبپاش های اسپری نازل موجود روی سیستم با مارک های تجاری کشت گستر، نلسون 3000r و سنینگر ldn (در دو مسیر سربالائی و با ارتفاع متوسط با سرعت 60% حداکثر سرعت دوران)، 2- آرایش دوم با نصب آبپاش های اسپری نازل جدید با مارک تجاری سنینگر ldn و نصب تنظیم کننده های فشار در ورودی هر آبپاش (در سه مسیر سربالائی، با ارتفاع متوسط و سرازیری با سرعت های 30% و 60% حداکثر سرعت دوران)؛ در حداکثر سرعت حرکت، دستگاه مورد مطالعه در مدت 05/10 ساعت یک دور کامل انجام می داد. با اتمام هر یک از آزمایش ها، میزان حجم آب جمع شده در تمامی ظروف جمع آوری آب اندازه گیری و ثبت شد. سپس متوسط عمق آب رسیده به کل ظروف، یکنواختی پخش آب و درصد تلفات تبخیر و بادبردگی با استفاده از روابط مربوطه تعیین گردید؛ نتایج حاصل از بررسی تأثیر عوامل مختلف روی پارامترهای ذکر شده، نشان داد که اصلی ترین عامل تغییر این پارامترها در عملکرد سیستم های آبیاری بارانی، وزش باد می باشد در حالی که جهت وزش باد تأثیری روی آن ها نشان نداد. بررسی اثر نصب یا عدم نصب تنظیم کننده های فشار نشان داد که آبپاش های دارای تنظیم کننده فشار، با پخش یکنواخت تر آب در توپوگرافی های مختلف باعث افزایش یکنواختی پخش آب می شوند. انجام آزمایش ها در سرعت های مختلف دوران دستگاه سنترپیوت نشان داد که تغییر روی سرعت دستگاه، تأثیری روی یکنواختی پخش آب ندارد و این عامل تنها روی متوسط عمق آب رسیده به سطح زمین موثر می باشد. همچنین انجام آزمایش ها در جهت های مختلف دوران دستگاه نشان داد که دوران دستگاه در جهت ساعتگرد یا پادساعتگرد، تأثیری روی متوسط عمق آب رسیده و یکنواختی پخش آب ندارد. نصب آبپاش های مختلف در آرایش اول نشان داد که آبپاش های اسپری نازل نلسون 3000r با صفحه چرخان عملکرد بهتری نسبت به آبپاش های اسپری نازل سنینگر ldn با صفحه ثابت دارند و عملکرد آبپاش های کشت گستر، ضعیف تر از دو نوع دیگر آبپاش ها می باشد. در حالت کلی در آرایش دوم آبپاش ها، متوسط یکنواختی پخش آب برای آزمایش های مختلف برابر 57/78% حاصل گردید که عملکرد بهتری نسبت به آرایش اول آبپاش ها با متوسط یکنواختی پخش 64/58% داشت. همچنین با اندازه گیری دبی خروجی از آبپاش های آرایش دوم و مقایسه آن با حجم آب رسیده به سطح زمین در طول کل لترال، معادله ای برای پیش بینی تلفات تبخیر و بادبردگی با ضریب تبیین 855/0، جذر میانگین مربعات خطا 192/0 و میانگین مطلق خطا 625/2 درصد پیشنهاد گردید.