بررسی کاربرد استعاره احساس در گفتار روزمره: مطالعه موردی شهر تهران

در آثار کلاسیک مربوط به زبان، استعاره به عنوان ابزار زیبایی آفرینی تنها محدود به ادبیات و بویژه شعر بود. ظهور زبان شناسی شناختی و بویژه نظریه ی استعاره ی مفهومی جورج لیکاف دریچه ی نوینی به روی مطالعه ی استعاره گشود. امروزه بررسی استعاره در حوزه های مختلف زبان توجه بسیاری را به خود جلب کرده است و بی تردید احساس یکی از مهم ترین این حوزه هاست. احساس پدیده ای انتزاعی است که به واسطه ی نگاشتی استعاری میان قلمرویی مبدأ و قلمرویی مقصد مفهوم سازی می شود. کوچش در کتاب استعاره، 13 قلمرو را به عنوان قلمروهای مبدأ رایج در فرآیند استعاره سازی در زبان انگلیسی مشخص کرده است. این پژوهش به بررسی استعاره ی احساس در گفتار روزمره ی مردم شهر تهران در چارچوبی شناختی می پردازد. نتایج تحلیل بر روی 307 عبارت نشان می دهد که پرکاربردترین قلمروهای مبدأ برای مفهوم سازی احساس در زبان فارسی به ترتیب عبارت است از: ویرانی، بیماری و مرگ برای غم، وضعیت روحی و جسمی خوب و پروازکردن / بالارفتن برای شادی، رفتار / واکنش حیوانی و خرابی دستگاه به میزان مساوی و همین طور آتش / گرما برای خشم، لرزیدن، ازحرکت ایستادن، رنگ پریدگی، رفتار حیوانی، بیماری و جابه جایی قلب به میزان مساوی برای ترس و مالکیت و کالای باارزش برای عشق. نتیجه ی تحلیل ها نشان می دهد که مجاز مبنا و زمینه ساز شکل گیری غالب استعاره ها در زبان فارسی است. یکی دیگر از نتایج این پژوهش فرهنگی بودن کاربرد برخی از قلمروهای مبدأ است. از این رو، قلمروهای مبدأ آلودگی / نجاست، مرگ، ماده ی مخدر و موجود ماوراءطبیعی به عنوان قلمروهای مبدأ فرهنگی به این مجموعه اضافه شد.