بررسی تنش های سطحی بر تراکم پذیری و دیگر مشخصه های فیزیکی خاک های زراعی در رطوبت های مختلف

در سال های اخیر به دلیل افزایش سطح مزارع و همچنین وزن ماشین آلات کشاورزی، خاک‎های زراعی بیشتر در معرض تراکم ناشی از تردد اینگونه ماشین آلات قرار دارند. از طرفی میزان و الگوی توزیع رطوبت عمقی، نقشی اساسی در تراکم پذیری خاکها ایفا می کند. تراکم نامناسب خاک، باعث کاهش مصرف آب، تخریب خواص فیزیکی خاک، کاهش تخلخل و نفوذپذیری آب و کاهش عملکرد محصول می‎گردد. لذا، تعیین بهترین زمان تردد ماشین‎آلات کشاورزی که حداقل آسیب را به ساختار و خصوصیات خاک برسانند هدف اصلی این طرح است. به این منظور مجموعه آزمایشاتی در تعیین رطوبت مجاز، جهت ورود ماشین آلات با استفاده از ارزیابی و مقایسه تغییرات جرم مخصوص خاک، درصد تخلخل و هدایت هیدرولیکی اشباع، در آزمایشگاه مکانیک خاک دانشکده کشاورزی دانشگاه شهرکرد انجام شد. در این تحقیق سه بافت (شنی لومی، لوم سیلتی –رسی و رسی سیلتی) مورد ارزیابی قرار گرفت. به منظور تعیین وضعیت توزیع رطوبت عمقی خاک و تغییرات آن با گذر زمان، پس از آبیاری غرقابی، طی 10 روز متوالی اقدام به تهیه مقادیر رطوبتی از اعماق صفر تا 60 سانتی متری شد. در آزمایشگاه مقادیر رطوبت سنجش شده مشابه سازی و استوانه ی آزمایشی از خاک مرطوب پر شد. بعد از اعمال تنش های مورد نظر (بازه ی 50 تا 300 کیلو پاسکال) تغییرات جرم مخصوص، تخلخل و هدایت هیدرولیکی مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد، در تمامی رطوبت ها و در هر سه بافت خاک، اعمال تنش تاثیر مستقیم بر میزان پارامترهای فوق الذکر دارد. با وجودی که در روزهای اولیه میزان تراکم خاک کم می-باشد، ولی در روزهای مذکور به دلیل تخریب ساختمان خاک، تردد مناسب نخواهند بود. صرف نظر از بافت خاک، بزرگی و شدت تنش، تردد هر نوع ماشین آلات در بین روزهای هفتم تا نهمین روز پس از آبیاری، بهترین زمان تردد خواهد بود. اعلام می شود زمان بهینه ی تردد به عنوان یک ابزار مدیریتی و کم هزینه به شمار می آید که علاوه بر کاهش آثار مخرب بر ساختمان خاک از هزینه های مکانیزاسیون نیز می کاهد.