بررسی مارکرهای چندشکلی ناحیه ی ژنی fmr1

چکیده سندروم xشکننده، شایع ترین فرم عقب افتادگی ذهنی در انسان است که در اثر غیرفعال شدن ژن fmr1 ایجاد می شود. این غیرفعال شدن به طور عمده در اثر گسترش تکرار cgg در ناحیه ی 5utr اولین اگزون از ژن fmr1 ایجاد می شود. از آن جایی که گسترش تکرار به دلیل تکثیر ترجیهی آلل های کوچکتر در افراد هتروزیگوس و از طرفی محتوی بالای gc در این تکرار در برابر pcr مقاوم است، استفاده از مارکرهای چندشکلی به منظور شناسایی ناقلین و تشخیص پیش از تولد در خانواده های دارای یک فرد مبتلا پیشنهاد می شود. بررسی مبتنی بر pcr پلی مورفیسم سه مارکر میکروستلایت dxs998، dxs548 و fraxac1 که در ناحیه ی xq27.3 قرار گرفته اند با استفاده از نمونه های dna بدست آمده از 142 زن غیرخویشاوند و 26 خانواده ی 2 نفری مادر-پسر و پدر- دختر از نمونه ای از جمعیت ایران صورت گرفت. فراوانی اللی و درجه ی هتروزیگوسیتی برای افراد غیرخویشاوند با برنامه ی genepop تخمین زده شد. فراوانی هاپلوتیپی در افراد غیرخویشاوند توسط برنامه ی کامپیوتری arlequin و در خانواده ها به صورت دستی محاسبه گردید. محاسبه ی عدم تعادل پیوستگی در افراد غیرخویشاوند با برنامه ی کامپیوتری powermarker انجام گردید. تعداد الل های دیده شده برای هر مارکر مورد بررسی به ترتیب 5، 7 و 4 الل می باشد. در جایگاه dxs998 الل شماره 3 (با فراوانی 61/0)، در جایگاه dxs548 الل شماره 3 (با فراوانی 68/0) و در جایگاه fraxac1 الل شماره 2 ( با فراوانی 70/0 ) بیشترین فراوانی را در جمعیت نشان دادند. میزان هتروزیگوسیتی بدست آمده برای هر مارکر به ترتیب 47/0، 275/0 و465/0 می باشد. در نمونه های مورد بررسی توزیع ژنوتیپی در هر یک از جایگاه ها مشخص گردید. در مجموع 50 هاپلوتیپ متفاوت برای dxs998-dxs548-fraxac1 دیده شد. هاپلوتیپ های (2/3/3، 2/3/4،2/3/2 و 1/3/3) در آنالیز غیرخویشاوندی و خویشاوندی فراوانی بالای 5% نشان دادند. مقادیر ?d و p value بدست آمده برای دو جفت مارکر dxs998-dxs548 وdxs548-fraxac1 بیانگر وجود عدم تعادل پیوستگی(>0?,d p value<0.05) و برای جفت مارکر dxs998-fraxac1 بیانگر تعادل پیوستگی است(<0?,d p value>0.05). وجود عدم تعادل پیوستگی بین مارکر خارج ژنی dxs548 و مارکر داخل ژنی fraxac1 نشان دهنده ی پیوستگی بین ژن fmr1 و جایگاه dxs548 می باشد. نتایج بدست آمده از مطالعه ی حاضر نشان می دهد که هتروزیگوسیتی بالا در دو مارکر dxs998 و fraxac1 و پیوستگی مارکر dxs548 به به ژن fmr1 این مارکرها را به مارکرهایی با کارایی بالا در تشخیص غیرمستقیم سندروم x شکننده تبدیل کرده است. همچنین هاپلوتیپ های 2/3/3، 2/3/4،2/3/2 و 1/3/3به دلیل فراوانی بالا به عنوان هاپلوتیپ های گویا در جمعیت ایران معرفی شدند که می توانند در شناسایی افراد ناقل و تشخیص پیش از تولد بیماری fxs استفاده شوند.