مقایسه مدل های مختلف رگرسیون تصادفی برای برآورد مولفه های واریانس برخی از صفات تولید مثلی در گوسفند مهربان

در این بررسی به منظور برآورد مولفه های واریانس و وراثت پذیری برخی از صفات تولید مثلی گوسفند نژاد مهربان با استفاده از مدل های رگرسیون تصادفی از رکوردهای وزن بدن و داده های مربوط به گوسفندان مهربان استفاده شد. این داده ها از 28 گله در طی 16 سال (1389- 1374) توسط سازمان جهاد کشاورزی استان همدان جمع آوری شده بودند. صفات مورد نظر شامل: 1. تعداد بره ی متولد شده در هر زایش (nll)، 2. مجموع وزن تولد بره ها در هر زایش (tbwl)، 3. میانگین وزن تولد بره ها در هر زایش (abwl)، 4. مجموع وزن تولد بره ها در هر سال (tbwy)، 5. میانگین وزن تولد بره ها در هر سال (abwy)، 6. مجموع وزن از شیرگیری بره ها در هر زایش (twwl) و 7. میانگین وزن از شیرگیری بره-ها در هر زایش (awwl) بودند. جهت آماده سازی و ویرایش داده های مورد نیاز در این مطالعه از نرم افزارهای excel 2007، access 2007 و minitab 13 استفاده شد. شناسایی عوامل ثابت موثر بر صفت مورد بررسی با کمک تجزیه مدل-های خطی تعمیم یافته و نرم افزار sas انجام شد که گله- سال- فصل زایش (برای صفات بر اساس زایش) و گله- سال زایش (برای صفات بر اساس سال) و سن میش هنگام زایش (برای همه صفات) اثرات معنی داری داشتند. مولفه های واریانس با کمک مدل های رگرسیون تصادفی بر اساس ترکیب های مختلف از توابع بی- اسپلاین خطی و درجه دو با تعداد گره های 4 تا 6 برای رگرسیون ثابت و اثرات تصادفی ژنتیکی افزایشی و محیط دائمی با کمک نرم افزار wombat برآورد شدند. مقایسه مدل ها با کمک معیارهای اطلاعات آکیک (aic) و بیزین (bic) نشان داد که مدل های qll4، qll4، lql6، qql4، lqq6، qlq4 و lqq6 (l: خطی و q: درجه دو از چپ به راست برای درجه ی برازش رگرسیون ثابت، رگرسیون تصادفی ژنتیکی افزایشی و رگرسیون تصادفی محیط دائمی با 4 یا 6 گره) به ترتیب برای صفات nll، tbwl، abwl، tbwy، abwy، twwl و awwl بهتر از مدل های دیگر بودند. بر اساس این مدل ها، وراثت پذیری صفات nll، tbwl، abwl، tbwy، abwy، twwl و awwl به ترتیب، در دامنه های 02/0 تا 28/0، 01/0 تا 19/0، 01/0 تا 24/0، 00/0 تا 37/0، 01/0 تا 30/0، 02/0 تا 91/0 و 05/0 تا 33/0 برآورد شدند. در پژوهش حاضر بالاترین وراثت پذیری صفات nll، tbwl، abwl، tbwy، abwy، twwl و awwl به ترتیب در سنین 60 تا 72، 72 تا 96، 72 تا 86، 72 تا 96، 12تا 36، 60 تا 96 و 58 تا 61 ماهگی برآورد شدند. همبستگی های ژنتیکی، محیطی و فنوتیپی بین سنین مختلف روندهای خاصی را نشان ندادند؛ هر چند همبستگی ژنتیکی بین سنین 74 تا 96 ماهگی در بیشتر صفات مورد بررسی بالاترین مقدار را داشت. به نظر می رسد که انتخاب بر اساس مجموع وزن از شیرگیری بره ها در هر زایش در سنین پس از 60 ماهگی، مناسب ترین روش انتخاب برای بهبود ژنتیکی بازده تولید مثلی گوسفندان مهربان در هر نسل باشد.