تحلیل صرفه های اقتصادی ناشی از مقیاس در واحدهای پرورش مرغ گوشتی ( مطالعه موردی استان مرکزی )

نظر به اهمیت و جایگاه صنعت طیور در تولید بخشی از مواد پروتئینی مورد نیاز جامعه و نیز به لحاظ مزایای پرورش طیور ، مسئله اقتصادی کردن فرایند تولید در واحد های مرغداری صنعتی کشور ضروری به نظر می رسد . صنعت مرغداری گوشتی ایران یکی از زیربخش های فعال وقابل توجه بخش کشاورزی است. این صنعت با بیش از هجده هزار واحد مرغداری و ظرفیت نزدیک به 226 میلیون قطعه در حال فعالیت است. واحدهای پرورش مرغ گوشتی در این صنعت دارای ظرفیت های یکسان نیستند بلکه در اندازه ها و ظرفیت های متفاوت در مناطق مختلف تأسیس شده اند بطوریکه در این صنعت واحدهایی با ظرفیت کمتر از 5 هزار قطعه تا بیشتر از 500 هزار قطعه به چشم می خورد. پس از پیروزی انقلاب، صنعت مرغداری رشد بسیار زیادی داشته است. لیکن با رشد سرمایه گذاری در این صنعت توسعه لازم در بخش تولید مواد اولیه دان صورت نگرفته بطوریکه هنوز بخش قابل توجهی از مواد اولیه مورد نیاز این صنعت وارد می شود. همین امر باعث شده است با اجرای طرح آزادسازی دان فشار هزینه ای قابل ملاحظه ای بر تولید کنندگان این بخش وارد شود. در واقع تولید کنندگان این صنعت وارد محیط و شرایط اقتصادی جدیدی شده اند که توانمندی در رقابت با یکدیگر شرط اصلی دوام در این صنعت است. مطالعه حاضر نیز در راستای شناخت برخی ابعاد اقتصادی و مدیریتی ساختار تولید در مرغداری های گوشتی استان مرکزی صورت گرفته است . برای این منظور از رهیافت تابع هزینه بهره گرفته شده است ، زیرا با بهره گیری از این رهیافت بدون اعمال محدودیت های اولیه می توان پارامترهای تابع ، کشش های جانشینی و قیمتی عوامل و توابع تقاضای نهاده ها را که در مطالعه ساختار تولید حائز اهمیت هستند به دست آورد . برای این منظور ابتدا90 واحد نمونه که دارای پروانه بهره برداری بودند انتخاب گردید و آمار و اطلاعات مربوط به درآمد و هزینه های مصرفی این واحد ها در غالب پرسشنامه تهیه گردید . پس از مرتب سازی و خلاصه سازی ، آمار و اطلاعات واحدهای مرغداری به دو گروه 45 تایی ( گروه اول : واحدهای با کمتر از 25 هزار قطعه ظرفیت جوجه ریزی در هر دوره و گروه دوم : واحدهای با بیشتر از 25 هزار قطعه ظرفیت جوجه ریزی در هر دوره ) تقسیم گردیدند. که نتایج حاصل به شرح ذیل می باشد : 1- پس از براورد تابع هزینه ترانسلوگ کشش هزینه بدست آمد که مقدار عددی آن برابر با 7/0 محاسبه گردید و در نتیجه مقدار عددی بازده نسبت به مقیاس معادل 42/1 بدست آمد که می توان نتیجه گرفت واحدهای مرغداری در استان مرکزی دارای بازده نسبت به مقیاس فزاینده می باشند .که این بیانگر این مطلب است که با افزایش ظرفیت واحدهای تولید از هزینه متوسط کاسته می شود . 2- در ادامه جهت بدست آوردن اندازه بهینه ظرفیت تولید، تابع هزینه متوسط ترانسلوگ مورد برازش قرار گرفت و پس از مشتق گیری جزئی نسبت به متغییر q و ارزیابی مقدار تابع در میانگین متغییرهای موجود ، مقدار بهینه ی ظرفیت 44000 قطعه به دست آمد؛یعنی هر واحد مرغداری با ظرفیت 44000 قطعه از حداقل هزینه ی متوسط برخوردار خواهد بود.