آنالیز زمانی روند تغییرات تبخیر وتعرق در حوزه دریاچه ارومیه

آنالیز زمانی روند تغییرات تبخیر و تعرق در حوزه دریاچه ارومیه چکیده یکی از چالشهای قرن 21 میلادی موضوع نوسانات و تغییرات اقلیمی می باشد، که می تواند منابع آبی را نیز تحت تا ثیر قرار دهد. با توجه به روند نزولی روز افزون تراز سطح دریاچه ارومیه و اهمیت ویژه ای که این دریاچه به عنوان یکی از اکوسیستمهای آبی ایران وجهان دارد و نظر به اینکه تبخیر و تبخیر-تعرق اصلی ترین عامل خارج شدن آب موجودر یک حوضه هیدرولوژیک می-باشد، لذا بررسی روند تغییرات تبخیر - تعرق و عوامل تاثیر گذار بر آن (سرعت باد، ساعات آفتابی، دمای نقطه شبنم، و دمای هوا) در مسائل مدیریتی منابع آب حوزه دریاچه ارومیه لازم و ضروری می باشد. هدف از این پژوهش روند یابی تغییرات زمانی تبخیر - تعرق وعوامل دخیل بر آن وتایید یا رد پدیده پارادوکس تبخیر (کاهش مقدار تبخیر روزانه علی رغم افزایش دما ) در حوزه دریاچه ارومیه می باشد. برای انجام این تحقیق ابتدا تبخیر -تعرق برای 5 ایستگاه سینوپتیک مورد مطالعه محاسبه شد وسپس روند تغییرات تبخییر – تعرق وعوامل دخیل بر آن در بازه زمانی 1374-1388 با استفاده از آزمون پارامتری تحلیل رگرسیون و آزمون ناپارامتری من-کندال مورد بررسی قرار گرفت. بر اساس نتایج به دست آمده پدیده پارادوکس تبخیر در هیچ یک از ایستگاه ها مشاهده نشد ، بیشترین نمود تغییرات آب هوایی بر روی سرعت باد وتغییر ساعات آفتابی بود . تغییرات به وجود آمده بر روی این دو پارامتر، به جز ایستگاه مراغه به گونه ای بوده است که اثر یکدیگر را خنثی کرده اند. یعنی در ایستگاه ارومیه کاهش سرعت باد با افزایش ساعات آفتاب و در تبریز تکاب ومهاباد افزایش سرعت باد با کاهش ساعات آفتاب توام بوده است واین عامل باعث شده است که در چهار ایستگاه فوق روند خاصی در تغییرات تبخیر - تعرق وجود نداشته باشد . اما در مراغه هم سو بودن تاثیر تغییرات سرعت باد وتغییرات ساعات افتابی بر روی تبخیر وتعرق وافزایش دمای ،باعث شده است که افزایش چشم گیری در روند تغییرات تبخیر – تعرق وجود داشته باشد. بابرسی روند بارندگی برای ایستگاه ارومیه روند افزایشی وبرای ایستگاه مراغه روند کاهشی مشاهده گردید ولی در سه ایستگاه دیگر روند خاصی وجود نداشت. با توجه به نتایج می توان بیان داشت که مشکل کاهش منابع آب مناطق ارومیه، تبریز، تکاب ومهاباد ناشی از تغییرات اقلیم وگرمایش عمومی زمین نمی باشد. اما این تغییرات نقش عمده ای در کاهش منابع آب مراغه داشته اند. کلمات کلیدی: حوزه دریاچه ارومیه، تبخیر- تعرق، روند، تحلیل رگرسیون، من-کندال