نظام اخلاقی در تفکّر خواجه عبدالله انصاری

با عنایت به لزوم اخلاق و فلسفه آن با توجه به معضلات اخلاقی جامعه بشری و معرفی الگوی اخلاقی ، آراء عارف بزرگ جهان اسلام خواجه عبدالله انصاری وتشخیص و توافق نظر او با آراء و الگوهای اخلاقی دینی عرفانی ضرورت این پژوهش احساس می گردد. در ابتدا تعریف و فلسفه اخلاق و لزوم آن مورد پژوهش قرار گرفت و سپس شناسایی نظری در مفاهیم اخلاقی از طریق الگوی مناسب که خود عامل آموزه های اخلاقی باشد که در این راستا شخصیت خواجه عبدالله انصاری از طریق روش تحقیق و کتابخانه ای مورد بررسی قرار گرفت و با توجه به اینکه ایشان یک شخصیت عرفانی اخلاقی محسوب می شود و در نوشته هایش کاملاً مشخص است، لذا ارتباط بین اخلاق و عرفان نیز بررسی شد و مشخص شد که با هم رابطه ی نزدیکی دارند و اخلاق زیر مجموعه عرفان واقع می شود و با بررسی کتاب منازل السّائرین بخش اخلاق که در ده باب به نامهای صبر- رضا- شکر- حیا- صدق- ایثار- خُلق- تواضع- فتوّت- انبساط می باشد نتیجه چنین بدست آمد که شیخ الاسلام با مذهب حنبلی مخالف با اهل کلام بود و اظهار کرامت نزد مردم را غرور می دانست و کوشید اصول سه گانه ذیل را در افکار مردم غرس کند. 1- معرفت حق2- تطهیر فکر 3- حسن سلوک تمامی مفاهیم عرفانی استخراج از بطن آیات قرآن کریم شده اند که مویّد شیوه زاهدانه اوست و برای جامعه اسلامی مفید می باشد. او سعی کرده قوّت عزم و اراده برای آنکه اعمال ، مظاهر فکر است ، را در مردم ایجاد کند. شریعت را با طریقت و حقیقت آمیخت او عبادت را حق و عبادت بدون معرفت را عبث می دانست و توحید بدون معرفت را صحیح نمی دانست. مصباح سعادت ابدی را در حصول طریق حق می دانست. همگان را توصیه به دانستن ارزش اوقات می کرد. دنیا را دار عبور می داند نه جای سرور.عزت را در تواضع می دانست که اگر انسان می دانست اصل او چیست تکبر نمی کرد. لیک این منافات ندارد به آن که دنیا در جهت مصالح خاصه و عامه بکار گرفته شود چون غرض او این است که دنیا هدف برتر نباشد. چون نوشته هایش زیبا و آهنگین و بعضی به سبک ایرانی می باشد برای نسل جوان که طالب زیبایی هستند متناسب می باشد و به جهت اینکه مطالب را در سه سطح (عامه- سالک و محقق) عنوان کرده است؛ لذا برای همه گروه های سنی مناسب می باشد.