تاثیر 8 هفته تمرین مقاومتی فزآینده در آب بر نیمرخ لیپدی و قدرت ایزومتریک زنان یائسه

یائسگیآمنورهیدائمیاستکهحداقلبرایدورهییکسالهبعلتتوقفعملکردتخمدانهابهطولمیکشد[7]. دربسیاریازفرهنگها،اصطلاحیائسگیبامعنیبیحاصلیوافولوناتوانیدرباروریمتداعیشدهاست.حالآنکهیکیازمهمترینودرعینحالشگفتآورترینمراحلرشدانسانیاستکهبهلحاظبرخورداریازجلوههایمنحصربهفردوتاثیراتخاصیکهبرهمهیسطوحکارکردزیستی،روانی،اجتماعیفردبهجایمیگذارد،سازگاریزنبامحیطپیرامونشرابهگونهایچشمگیرتحتتاثیرقرارمیدهد. اززمانجوانیتامیانسالیتغییراتجسمانیآهنگتدریجیداردوبههمیندلیلبسیاریازافراداینتغییراترابهوضوحاحساسنمیکنند. یکیازتغییراتعمدهدردورانمیانسالیکهمعمولابازتابشدیدروانیبههمراهداردتغییراتجنسیاست کهاینتغییراتدرموردزنانومردانمتفاوتاست. بارزترینتغییرجنسیدرزنانمیانسالیائسگیاستکهاینروندمعمولاًدراواخردهه??یااوائلدهه??شروعمیشودوغالبابین 45 تا 55 سالگیرخمیدهد. میانگینسنیائسگیدربعضیازفرهنگهایجهانیدرحدود 51 سالگیگزارششدهاست[8]. اوایلیائسگیدورانبحرانیبرایکاهشتودهیعضلانی(سارکوپنیا) است،که یکیازجدیترینبرنامههایسلامتعمومیزنان به شمار می رود.تودهیبدونچربیتقریباًازسن 20 تا 90 سالگی 50 درصدکاهشپیدامیکند. سرعتاینکاهشبعدازسن 30 سالگی مشخص میشودوافزایشقابلتوجهیبعدازسن 50 سالگیدارد. ارتباطروشنیبینکاهشتودهیبدونچربیوکاهشقدرتعضلانیباظرفیتعملکردیوکیفیتزندگیوجوددارد. بهبودهایقابلتوجهیدرقدرتعضله ی زنان سالمندبعدازتمریناتمقاومتی گزارش شدهاست.درنتیجهاستراتژیهاییبرایحفظوافزایشتودهیبدونچربیزنانمسنکهشاملافزایشبرنامههایتمرینقدرتیاست،میبایستاتخاذشود. بهبود استقامت عضلانی اندام فوقانی همراه با بهبود توان اندام تحتانی منجر به افزایش در ظرفیت عملکردی و افزایش کیفیت زندگی می شود[9]. استفاده از تمرینات قدرتی به جای هورمون درمانی برای افزایش توده و قدرت عضلانی روش ارزشمندی برای زنانیائسهیمبتلابه سرطان،بیماریهایکبدی، اختلالانعقادخونوسندرومهایروتوراست[10]. ازدیگرعوارضدورانیائسگیمیتوانبهگرگرفتگیوازوموتور،پوکیاستخوان،بیماری ‍ هایقلبوعروق،مشکلاتحسی- عصبیخاص،افزایشفشار خون،مشکلاتروحیوروانی،عرقریزیشبانه،بدخوابی،اختلالدرفعالیتجنسی،تغییراتیدرپوستوموومشکلاتادراریاشارهکرد. همچنین یائسگیباعثتغییراتناسازگاریدرمتابولیسمانسولینوگلوکز،توزیعچربیبدن،انعقاد،فیبرینولیزواختلالعملکرداندوتلیالعروقیمیشود[11, 12].تغییراتیکهدرنیمرخچربیبعدازیائسگیاتفاقمیافتدهمراهباافزایشخطربیماریقلبی- عروقیاست که کمبوداستروژن مکانیزماصلیاینفرآینداست. استروژن علاوه بر حفظمطلوبنیمرخچربی،تونعروقراباافزایشتولیدنیتریک اکسایدتغییرمیدهدو تأثیراتآنتیاکسیدانیراافزایش میدهدکه این مکانیزم ها دردورانیائسگیازبینمیروند[13].افزایشسنباافزایشغلظتکلسترولتام،ldl وhdl3وتریگلیسریدوکاهشhdl و hdl2همراه است.شاخصتودهیبدنی (bmi)بهطورموثریوابستهبهغلظتکلسترولتاموldlاست. زنانیائسهبهطورمعناداریغلظتبالاییازکلسترولتام،تریگلیسرید،ldlوhdl3رادارنددرحالیکهغلظتهایhdlوhdl2بهطورمعناداریکاهشمییابد[7, 14]. مقایسهینیمرخلیپیدیزنانیائسهبازنانقبلازسنیائسگینشان می دهد کهزنانیائسهمیانگینبالاتریدرتریگلیسرید (8-10%) کلسترولتام (5-7%) وldl (10-12%) وکاهشhdl (4-6%) در مقایسه با زنان قبل از یائسگی دارند. اینتفاوتهامستقلازسن،شاخصتودهیبدنیوسایرمتغییرهااست. براساسنتایجتحقیقاتتغییراتدرچربیولیپوپروتئینهادر یائسگی مستقلازتأثیرافزایشسناست[15-19]. آپولیپوپروتئینaوآپولیپوپروتئینbبهترتیبپروتئینهایسازندهیhdlوldlهستند. نتایجتحقیقاتافزایشنسبتآپولیپوپروتئینbبهآپولیپوپروتئینaوکاهشhdlوآپولیپوپروتئینaرادر زنان یائسه در مقایسه با زنان قبل از سن یائسگی را نشانمی دهد. بطوریکه میانگینآپولیپوپروتئینbوآپولیپوپروتئینaدرزنانقبلازیائسگیبهترتیببرابرmg/dl)3/131، 6/68) ودرزنانیائسهبهترتیببرابر (mg/dl1/74، 1/108)گزارش شده است[7, 12]. هورموندرمانیبعدازیائسگیهمراهباکاهشبیماریقلبی- عروقیاستواینتأثیرحفاظتیاستروژنازقلبمیتواندبهعنوانبخشیازتغییراتدرچربینسبتدادهشود. هورمون درمانی فعالیت گیرندهیldlرا تنطیم می کندو به نظر می رسد که جایگزینی هورمون از اکسیداسیون ldl جلوگیری می کند.از جمله عوارض هورمون درمانی می توان به سرطان دیواره رحم (آندومتر)، سرطان سینه،سرطان تخمدان،ایجاد لخته خون در وریدها(ترومبوز وریدی)،خونریزی رحم،تهوع،استفراغ سردرد و افسردگی اشاره کرد. فعالیتبدنیمنظم،بهبودهاییدرمتابولیسمچربیوگلوکزبهوسیلهیافزایشحساسیتانسولینوhdlوکاهشldlوتریگلیسیریدرانشاندادهاست[11].بنابراینتأثیرمداخلهیدرمانیورزشبهعنواناستراتژیبزرگومهمکاهشخطربیماریقلبی- عروقیمطرحشدهاست. به نظر می رسد که ورزش با افزایشفعالیتلیپوپروتئینلیپازکبد،متابولیسمhdlراافزایش میدهد.همچنین کاهشفعالیتتریگلیسریدلیپازکبدhtgla وافزایشفعالیتلیستینکلسترولاسیلترانسفرازlcat بعدازتمرینورزشیمیتواندبهافزایشhdlکمککندهرچندکهتأثیرتمرینورزشیرویفعالیتلیپوپروتئینلیپاز (lpla)وlcatدرزنانبهطورناچیزیمشخصشدهاست،اماتفاوتهایمیزانفعالیتlplaدرزنانتمرینکردهوتمریننکردهییائسهیچاقمشاهدهشدهاست[20]. تغییراتمطلوبدرتریگلیسیرید،ldlوhdlبعدازورزشهوازیوتمریناتاستقامتیگزارششدهاست. اخیراًتوصیههایدانشکدهیپزشکیورزشیآمریکا (ascm) برایافرادبزرگسالومسنمبنیبرتمریناتمقاومتیاست[21]. بطوریکه تمرینات مقاومتی در آب هم می تواند یک جزء مهم در برنامه های توانبخشی قلبی برای بهبود قدرت و استقامت عضلانی مورد استفاده قرار گیرد. ورزشدرآبیکشکلمناسبتمرینبرایکسانیکهمبتلابهناتوانیارتوپیتیکهستند،تلقیمیشود. تمریندرآباثردوجانبهیشناوریومقاومتمحیطیرافراهممیکندکهبههزینهیانرژیبالاییبافشارکمتربهمفاصلهمراهاست. خاصیتحداقلمرکزثقل،نیرووفشارواردهبهمفاصلراکاهشدادهومحیطورزشیمناسبیبرایبیمارانمبتلابهآرتروز،کمردرد،پوکیاستخوانودیگربیمارانیکهباورزشدرخشکیبامحدودیتمواجههستند،فراهممیکند[22]. استفاده ازتمریناتقدرتیبرایبهبودترکیببدنیوقدرتبدونتغییرمعناداریدرظرفیتهوازیگزارششدهاست. [21]. اگر چه تأثیرتمریناتمقاومتیرویمتابولیسمچربیدرمقایسهباتمریناتهوازیکمترموردمطالعهقرارگرفتهاست. گزارشاتیازبهبودنیمرخچربیدرهر دوگروهمردانوزنانبعدازتمریناتمقاومتیشدیدوجوددارد. کاهشکلسترولتام وldlدرزنانیائسهبعدازتمریناتقدرتیبا 70 درصدیکتکراربیشینهگزارششدهاست، گرچه برخی تحقیقات تغییراتقابلتوجهیراگزارشنکردهاند[23]. یک راه حل مناسب برای افرادی که توانایی انجام تمرینات قدرتی شدید را ندارند، تمرین در آب است که از هیچ وسیله سنگین ماشینی برای افزایش فشار استفاده نمی شود. یکی از اصلی ترین مزایای تمرین قدرتی در آب این است که فرد قادر به اجرای شدت بالایی از تمرین بدون هیچ دردی وفشار است. از دیگر فواید تمرین در آب می توان به بهبود در سازگاری قلبی-عروقی، افزایش قدرت و تون عضله، سوخت کالری و کمک به توانبخشی آسیب و ریکاوری اشاره کرد[24]. اگر چه نتایج تحقیقات اثر تمرینات هوازی شدید بر سلامتی عمومی و نیمرخ لیپیدی را گزارش داده اند، اما موضوعی که کمتر واضح است این است که چگونه تمرینات مقاوتی می تواند ترکیب بدنی و لیپوپروتئین های چربی بدن را در افراد مسن بهبود بخشد.با توجه به اینکه به ورزش در آب به عنوان بهترین نوع تمرین ورزشی برای افراد مسن سفارش شده است، اما در مورد سازگاری های فیزیولوژیکی که در این افراد اتفاق می افتد اطلاعات زیادی در دست نیست. همچنین در مورد تاثیر روش های مختلف تمرینات قدرتی مثل تمرینات قدرتی با کش در آب روی این پارامترها یا دیگر شاخص های سلامتی عمومی بدن اطلاعات اندکی در دست است. بنابراین هدف از مطالعه تحقیق حاضر تعیین اثر 8 هفته تمرین مقاومتی فزآینده در آب با استفاده از کش بر روی نیمرخ لیپیدی و قدرت ایزومتریک زنان یائسه است.