تاثیر تراکم پوشش گیاهی در کاهش فرسایش خاک با استفاده از مدل rusle و تصاویر ماهواره ای spot5 (مطالعه موردی: حوزه چهل چای مینودشت)

فرسایش خاک یک فرایند طبیعی است که بطور مداوم بر روی سطح زمین رخ داده و یکی از مهمترین مسائل زیست محیطی در دنیا به شمار می رود، بطوریکه سطح اراضی و تولیـدات کشـاورزی، امنیت و پایداری منـابع طبـیعی و محـیط زیست را تهدید می نماید. به دلیل پر هزینه و وقت گیر بودن روشهای محاسبه فرسایش در روی زمین و نیز مشکل تعمیم نتایج حاصل از محدوده های کوچک و خاص به مناطق بزرگتر، روشهایی جهت برآورد مقدار فرسایش از سطح حوزه های آبخیز ارائه گردیده است. این روشها شامل روابط ساده تا مدل های پیچیده ای هستند که سعی بر شبیه سازی مکانیزم فرسایش ورسوب دارند. مدل جهانی محاسبه تلفات خاک rusle)) رابطه ای تجربی است و دارای پایه فیزیکی قوی نسبت به سایر روش های تجربی می باشد. این مدل که اصلاح شده مدل usle می باشد، برای اراضی زراعی و غیر زراعی کاربرد دارد. در این مدل از تأثیر 6 عامل، شامل: فاکتور قدرت فرسایندگی باران، فاکتور فرسایش پذیری خاک، فاکتور طول شیب و درجه شیب، فاکتور کاربری اراضی و فاکتور عملیات حفاظتی، میزان فرسایش خاک بر حسب تن در هکتار در سال بدست می آید. تحقیق حاضر با هدف یافتن ارتباطی بین میزان تراکم و انبوهی تاج پوشش درختان جنگلی و میزان فرسایش خاک با استفاده از معادله جهانی محاسبه تلفات خاک (rusle)، و امکان برآورد آن از طریق تصاویر ماهواره ای spot5، در حوزه چهل چای شهرستان مینودشت(به مساحت 25683 هکتار)، انجام گردید. نتایج حاصل از محاسبه فرسایش خاک از طریق ارزشهای طیفی داده های ماهواره ای، در 5 طبقه شامل؛ خیلی کم، کم، متوسط، بالا و شدید، قرار داده شد. نتایج عموماً یک شرایط مخاطره آمیز فرسایش متوسط تا شدید را در طبقه پوشش گیاهی کمتر از 5%، به میزان متوسط وزنی 1/14 و حداکثر تا 7/34 تن بر هکتار بر سال، به نمایش گذاشت. در این میان، اراضی زراعی با پوشش گیاهی کمتر از 5%، علیرغم دارا بودن 3/28% سطح حوزه، حدود 65% وزنی کل فرسایش حوزه را به خود اختصاص داده اند، که نیاز به مداخله و علاج بخشی دارد. بر اساس نتایج حاصله، مناطق دارای پوشش جنگلی انبوه و نیمه انبوه دارای فرسایش خیلی کم (با میانگین فرسایش 7/0 تا 9/1 تن بر هکتار بر سال) بوده، که بیانگر تأثیر پوشش های گیاهی متراکم، به عنوان بهترین عملکرد برای حفاظت خاک و عرصه های طبیعی می باشد. در این تحقیق سعی شده است تا با بررسی روی جنگلها و خاک آنها و تبیین نقش و اهمیت جنگلها در افزایش پایداری خاک و کاهش فرسایش حوزه، بر ضرورت حفاظت از جنگلها و جلوگیری از تغییر کاربری آنها تأکید گردد.