بررسی مراکز خلافت عصر اموی و عباسی دمشق و بغداد در عرصه علمی فرهنگی.

تمدن و فرهنگ اسلامی از آغاز تاسیس خلافت بنی امیه و پس از آن خلافت عباسیان تا سقوط شهر با عظمت بغداد بدست مغولان ، از نظر ترقی و توسعه علوم و فنون و فلسفه سرآمد دنیای متمدن و جهان فرهنگی آن زمان محسوب می شود. تولد و بالندگی دو شهر دمشق و بغداد از پدیده های شگرف تاریخ جهان به شمار می آید. این دو شهر پس از اینکه یکی بعد از دیگری به پایتختی انتخاب شدند راه ترقی و پیشرفت را در پیش گرفته و با داشتن موقعیت سوق الجیشی ، بازرگانی و اقلیمی خاص خود شکوفائی مدنیت اسلام را به اوج رساندند. گفتنی است که عصر ترجمه از دمشق آغاز گشت و به بغداد انتقال یافت و در آنجا بود که به اوج خود رسید.مراکز آموزشی علاوه بر مساجد به مدارس و نظامیه ها و امثال آن منتقل گشت ، عباسیان پس از استقرار در آن شهر ، در عظمت و زیبائی و آبادانی آن بسیار کوشیدند بطوری که در اقصی نقاط جهان آن روز گروه گروه ، افراد فرهیخته از علماء و دانشمندان ، فیلسوفان ، بازرگانان و جهانگردان راهی بغداد شدند، دارالعلم بغداد محل تجمع بزرگان علم و دانش گردید، مجالس وعظ و مجادلات علمی و آموزشی درآن برپا گردید.نباید از نظر دور داشت که نقش ایرانیان در اعتلاء فرهنگ و تمدن اسلامی بسیار چشمگیر بود ، آنها در بسیاری موارد از جهات مختلف علمی و فرهنگی سرمشق دولت های نو پای عربی ، اسلامی در دمشق و در بغداد بودند. خیل عظیم دانشمندان و علما و فیلسوفان ایرانی در دستگاه خلافت موید این ادعا است.