نحوه برجسته سازی «بیداری اسلامی» در مطبوعات ایران مطالعه موردی؛ روزنامه شرق و کیهان (دیماه 1389 تا دیماه 1390)

این پژوهش درپی بررسی نحوه برجسته سازی «بیداری اسلامی» در مطبوعات ایران؛ با مطالعه دو روزنامه شرق و کیهان از دیماه 1389 (ابتدای ژانویه 2011 میلادی) تا دیماه 1390 (اول ژانویه 2012 میلادی) می باشد. به عبارت دیگر هر یک از دو روزنامه مورد بررسی چگونه (کیفیت) و به چه میزان اخبار (کمیت) مربوط به بیداری اسلامی (تونس، مصر، لیبی، اردن، یمن، سوریه، بحرین و عربستان) را پوشش داده اند و چه تفاوتی بین نحوه بازتاب اخبار این کشورها در این دو روزنامه وجود دارد؟ برای پاسخ به پرسش های این پژوهش از روش تحلیل محتوا استفاده شد. جامعه آماری این تحقیق کلیه اخبار مربوط به بیداری اسلامی در دو روزنامه کیهان و شرق در سال 2011 میلادی است. روش نمونه گیری، نمونه گیری تصادفی طبقه بندی شده است. حجم نمونه نیز از هر ماه یک هفته که در مجموعه دوازده هفته (72 روز آماری) می باشد. با توجه به نتایج به دست آمده در این پژوهش، می توان گفت بین روزنامه های مورد بررسی در رابطه با نحوه برجسته سازی از نظر «محتوا» تفاوت معناداری وجود دارد. بدین معنا که با توجه به داده های به دست آمده روزنامه شرق در اکثر مطالب خود نسبت به مردم کشورهای مورد بررسی جهت گیری خنثی داشته است در صورتی که روزنامه کیهان در7/84 درصد مطالب نسبت به مردم جهت گیری مثبت داشته؛ همچنین این روزنامه در 2/14 درصد از مطالب، کشور ایران را به عنوان خود در متن در نظر گرفته در صورتی که در روزنامه شرق تنها در 0/2 درصد مطالب خود در متن کشور ایران است. یافته های تحقیق نشان داد که تفاوت معناداری بین روزنامه های مورد بررسی در رابطه بانحوه برجسته سازی از نظر «نحوه ارائه» وجود ندارد. یعنی بین روزنامه های کیهان و شرق از نظر محل چاپ مطلب، داشتن سوتیتر و کادر تفاوت معناداری وجود ندارد با این وجود، دیگر مولفه های برجسته سازی از نظر نحوه ارائه – داشتن تیتر در صفحه اول، داشتن تصویر و مساحت مطالب- دارای تفاوت معنادار در دو روزنامه مورد بررسی بودند که می توان گفت این دو روزنامه در «نحوه ارائه» مطالب نیز به صورت تلویحی از نظر برجسته سازی دارای تفاوت معناداری هستند. همچنین یافته ها حاکی از آن است که روزنامه کیهان تقریبا دو برابر روزنامه شرق مردم را انقلابیون نامیده؛ در صورتی که در5/17 درصد موارد در روزنامه شرق مردم با عنوان مخالفان خوانده شده اند. همچینین روزنامه کیهان در 6/11 درصد و روزنامه شرق هم در 8/1 درصد موارد در ارائه مطالب مربوط به رویداد های کشورهای مورد بررسی از اصطلاح«بیداری اسلامی» استفاده کرده اند. اصطلاح «بهار عربی» در روزنامه کیهان با 6/0 درصد و در روزنامه شرق با 3/2 درصد به کار رفته است.