نقش دولت در روند خصوصی سازی

چکیده : اغلب تصور بر این است که تنگناهای خصوصی سازی صرفا ناشی از تأثیر عوامل اقتصادی است غافل از اینکه عوامل غیراقتصادی نقش قابل توجه و گاها مهم تری نسبت به عوامل اقتصادی دارند. موانع خصوصی سازی شامل عوامل اقتصادی، قانونی، مدیریتی- اجرایی، سیاسی و... است که در این بین فاکتورهای مرتبط با نقش دولت که مجموع این عوامل را در بر می گیرد، نقش به سزایی را ایفا می کنند. طی سالیان متمادی، دولت در ایران نقش عمده ای را در صحنه فعالیت های اقتصادی ایفا کرده است. ازآن جا که دولت اساسی ترین عنصر در نظام تصمیم گیری محسوب می شود، دخالت بیشتر این بخش در اقتصاد به معنای نقش پررنگ تر عوامل سیاسی در عملکرد اقتصادی است. سوالاتی که این پایان نامه در جهت پاسخ گویی به آنها نگاشته شد عبارتند از : 1- اهداف خصوصی سازی در ایران و میزان دستیابی به این اهداف در کشور از شروع خصوصی سازی تا به حال چگونه بوده است؟ 2- عملکرد دولت در زمینه سیاست و اقتصاد چه تأثیری بر سیاست‎های خصوصی سازی خواهد داشت؟ در این تحقیق با استفاده از الگوی نهادگرایی و استناد به نظم های اجتماعی عنوان شده توسط «نورث» به بررسی تأثیر و نقش دولت بر روند خصوصی سازی پرداخته شد و نسبت کسری بودجه به gdp و نسبت بودجه شرکت های دولتی به کل بودجه به عنوان ملاک های سنجش موفقیت خصوصی سازی در نظر گرفته شدند. نتایج تحقیق نشان داد که این متغیرها به شکل معناداری متأثر از فاکتورهای سیاسی تعیین کننده نقش دولت برگرفته از شاخص انتقال برتلزمان نظیر قدرت دولت، مشارکت سیاسی، حاکمیت قانون، ثبات نهادها و سازمان ها، انسجام سیاسی و اجتماعی و فاکتورهای اقتصادی به عنوان زیرمجموعه های شاخص مطرح شده مانند ساختار بازار و میزان رقابتی بودن آن، ثبات قیمت ها و نرخ ارز و وضعیت بخش خصوصی در اقتصاد است. عدم توجه به فاکتورهای سیاسی- اقتصادی منجر به عدم موفقیت در زمینه خصوصی سازی خواهد شد. توجه به معیارهای مربوط به بهبود فضای کسب و کار نشان دهنده این واقعیت است که در غیاب این عوامل انتظار انجام موفق خصوصی سازی و رشد باثبات و توسعه، انتظار درستی نیست. به طور کلی فرضیه تحقیق، «عملکرد بهتر دولت در زمینه سیاست و اقتصاد منجر به خصوصی سازی موفق خواهد شد» به تأیید رسید. کلیدواژه : خصوصی سازی، نقش دولت، شاخص انتقال برتلزمان، الگوی نهادگرایی و بهبود فضای کسب و کار.