مقایسه عناصر تصویری و ارتباط آن با درونمایه در داستان های بلند جلال آل احمد و سیمین دانشور

جلال آل احمد و سیمین دانشور دو نمونه از نویسندگان بسیار موفّق در عرصه ادبیّات معاصر هستند که با داشتن سبک ادبی و تفکّر خاص توانستند آثار زیادی را خلق کنند و به مردم و جامعه عرضه کنند. این دو تن موضوع و درونمایه اصلی آثار خود را مشکلات و کاستی های جامعه قرار داده اند و همواره برای رفع نقص ها کوشیده اند. این نویسندگان برای بیان اهداف و درونمایه آثار خود از تمهیدات ادبی گوناگون استفاده کرده اند. تشبیه و استعاره دو عنصر مهمّ و پرکاربرد بیانی هستند که به آن دو در پروردن درونمایه آثارشان و مفهوم تر کردن آن برای مخاطبان، بسیار کمک رسانده اند. آل احمد و دانشور توانسته اند با یاری جستن از این دو عنصر بیانی، درونمایه و اهداف آثار خود را برای مخاطبان ملموس کنند. روش کار این تحقیق بدین گونه است که ابتدا عناصر تصویری در آثار دو نویسنده تفکیک گردیده و به نسبت اهمّیّت و به صورت تفصیلی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. بعد از آن ارتباط تصاویر خلق شده با درونمایه آثار مورد بررسی قرار گرفته است. با انجام این کار به این نتیجه رسیدیم که در آثار دو نویسنده یک درونمایه اصلی وجود دارد و در پیرامون آن مفاهیم و تصویرهای مختلف خلق شده اند که درونمایه اصلی را تفسیر کرده و توضیح می دهند. این عمل در آثار آل احمد با شتاب بیشتر و در آثار دانشور با درنگ و تأمّل و نیز به صورت پنهان تر انجام شده است. آل احمد و دانشور هرکدام دارای صور خیال خاص خود هستند که این صور خیال بازتاب شیوه زندگی و تفکر خاصّ آن هاست. درونمایه تصاویر آثار آل احمد خشم و عصبیّت است که این خشم و عصبیّت در آثار دانشور با ملایمت خاصّی نمود پیدا کرده است. عنصری که این دو نویسنده در جهت پروردن درونمایه آثارشان بیشتر مورد استفاده قرار داده اند «تشبیه» می باشد و از عنصر «استعاره» بیشتر در جهت تزیین متون استفاده شده است.آثاری که در این تحقیق مورد بررسی قرار گرفته اند، داستان های بلند آل احمد از قبیل مدیر مدرسه، سرگذشت کندوها، نون و القلم، نفرین زمین و سنگی بر گوری و نیز داستان های بلند دانشور از قبیل سووشون، جزیره سرگردانی و ساربان سرگردان می باشند.