تبیین مرزهای اخلاقی از دیدگاه امام علی (ع)

در بررسی ملاک ها و معیار های موثر در سنجش اخلاق از منظر امام علی (ع) به مواردی دست یافتیم که توجه به آن ها جهت اصلاح امور اخلاقی کارساز و ضروری می نماید. از آن جمله می توان به موارد ذیل اشاره کرد: نسبت قرابت با اعتدال، رابطه نیت و عمل، انطباق با شرع و عقل، حب و بغض ها، لازم و ملزو م ها، نسبت ارزش گذاری با موقعیت های ظاهری، تاثیر عامل زمان در حسن و قبح رفتارها، بهره مندی از حکمت، سیاست در گزینش، مصلحت اندیشی، توجه به کیفیت نه کمیت. از سوی دیگر عواملی چون فقدان بصیرت، بدعت ها، شبهات، فتنه های ایجاد شده در جوامع به گسترش رذایل دامن می زنند که شناخت آن ها و آشنایی با نحوه مقابله با آن ها می تواند به رفع رذایل کمک کند. از جمله شیوه های کسب فضایل و رفع رذایل را می توان تقوا، یاد مرگ، جهاد دانست که در نهایت باعث تبدیل رذایل به فضایل خواهند شد. در ادامه بحث به مصادیق کلی و جزیی متخلقین به فضایل و رذایل اخلاقی که در نهج البلاغه به طور واضح و صریح بیان شده؛ توجه شده است. برای تبیین مرزهای فضایل و رذایل ابتدا قوای چهار گانه که در وجود انسان نهادینه شده است، مورد توجه قرار گرفت و در نهایت حد افراط و تفریط هر کدام بررسی شده؛ و سرانجام به حد وسط و اعتدال هر کدام اشاره شد؛ که این حد وسط، همان مرز تبدیل فضایل به رذایل می باشد. که باید مورد توجه جدی قرار گیرد. کلید واژه ها: اخلاق، امام علی(ع)، فضایل اخلاقی، رذایل اخلاقی، مرزهای اخلاقی.