بررسی تغییرات زمانی فرسایش پاشمانی در شیب ها و کاربری های مختلف با استفاده از دستگاه پاشمانی چند متغیره

فرسایش خاک و اثرات مرتبط با آن یکی از مشکلات بزرگ زیست محیطی می باشد، که اثرات مخرب آن هم در درون منطقه و هم در بیرون منطقه قابل اغماض نیست. شناخت عوامل و فرآیندهای موثر بر فرسایش خاک در یک منطقه در ارائه راهکاری برای حفاظت خاک و محیط زیست سالم ضروری می باشد. پژوهش حاضر به بررسی تغییرات زمانی فرسایش پاشمانی و تخریب خاکدانه ها در خاک هایی با کاربری و شیب های مختلف صورت گرفت. این آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار عامل و در سه تکرار انجام شد. عوامل آزمایش شامل مدت زمان بارندگی در چهار سطح 5، 10، 15 و 20 دقیقه، شدت بارش در دو سطح 5/1و 2 میلی متر بر دقیقه، شیب در دو سطح 5 و 15 درصد و کاربری در دو سطح جنگل و کشاورزی(دیم) بود. بدین منظور نمونه های خاک را از افق سطحی(a) در دو کاربری حوضه دشتگل مسجدسلیمان جمع آوری شد. نرخ فرسایش پاشمانی نمونه ها با استفاده از دستگاه پاشمانی چندمتغیره در دو شیب(5 و 15 درصد) و شدت بارندگی های 5/1 و 2 میلی متر بر دقیقه اندازه گیری شد. همچنین میزان تخریب خاکدانه ها با مقایسه میزان میانگین وزنی-قطرخاکدانه ها(mwd) قبل و بعد از اعمال تیمار ها اندازه گیری گردید. نتایج نشان داد با افزایش مدت زمان بارش، میزان پاشمان و تخریب خاکدانه ها تفاوت معنی داری در سطح احتمال(01/0p<) وجود دارد. همچنین نتایج به دست آمده حاکی از آن است که در سطوح شیب دار، پاشمان به سمت پایین شیب است و با افزایش درجه شیب این نسبت افزایش می یابد. نتایج این پژوهش نشان داد با افزایش شدت بارندگی، انرژی جنبشی قطرات بارانی که با سطح خاک برخورد می کنند، افزایش می یابد در نتیجه میزان پاشمان و تخریب خاکدانه نیز افزایش پیدا می کند. همچنین نتایج بیانگر این است که میانگین میزان پاشمان و درصد تخریب به ترتیب در کاربری جنگل و کشاورزی، 56/25 و 37/29 گرم بر متر مربع و 26 و 31 درصد می باشد.نتایج نشان داد رابطه مثبت معنی داری بین فرسایش پاشمانی و تخریب خاکدانه ها(96/0=2r) وجود دارد.