بررسی علل جامعه شناختی و روانشناختی مواضع شیعیان و رهبران آنها در مقابل حکومت اموی پس از فاجعه کربلا

شهادت امام حسین (علیه السلام) و حوادث سیاسی و اجتماعی پس از آن تا پایان حکومت اموی برای جامعه شیعه از اهمیت قابل توجهی برخوردار است. چراکه در این برهه زمانی شیعیان از یک سو در وضعیتی بسیار بحرانی به سر برده و از سویی دیگر پرچمداری مخالفت با حکومت را در دست داشتند. در چنین شرایطی است که رهبران شیعه تحت تاثیر عوامل گوناگون به اتخاذ مواضع متفاوتی در مقابل جامعه و حکومت دست زدند. ارائه الگویی جامع یا حتی به نسبت جامع از علل اتخاذ مواضع متفاوت توسط شیعیان، که شامل همه مولفه های درون دینی و برون دینی باشد؛ بسیار دشوار می نماید. از این رو با توجه به اینکه در مورد مواضع شیعیان، کمتر به علل جامعه شناختی و روان شناختی پرداخته شده است، پژوهش حاضر تمرکز خویش را به این بُعد از مواضع شیعیان، پس از کربلا، تا پایان حکومت اموی، معطوف می نماید. توجه به علل برون دینی در موضع گیری شیعیان فضای بازتری را در شناخت زمینه های مواضع سیاسی فراهم می سازد. نتیجه حاصل از این پژوهش شناخت و بررسی عوامل اجتماعی و روانی موثر بر موضع گیری شیعیان از قبیل تاثیر برخورد حاکمان، شخصیت و روحیه سیاسی رهبران، رقابت های قومی قبیله ای و رواج فضای مهدی گرایانه در جامعه می باشد.