مطالعه زمین شناسی و پترولوژی سنگ های ولکانیکی آتشفشان مهدی خان در شمال شرق قروه (کردستان)

آتشفشان مهدی خان با سن کواترنری یکی از فوران های بازالتی محور قروه- تکاب است که در شمال شرق قروه و در نوار دگرگونی سنندج- سیرجان واقع شده است. مطالعات میکروسکوپی بر روی سنگ های آتشفشانی این منطقه نشانگر این مطلب است که جنس این سنگ ها از نوع الیوین بازالت می باشد. الیوین، کلینوپیروکسن و پلاژیوکلاز به عنوان کانی های اصلی تشکیل دهنده این سنگ ها به شمار می آیند. کانی های فرعی نیز شامل نفلین، کلسیت، آنورتوکلاز، آپاتیت و اوپاک می باشد. نفلین تنها در یک نمونه بصورت فنوکریست مشاهده شد. بافت موجود در این سنگ ها نیز عموما" هیالوپورفیریتیک، میکرولیتیک پورفیریتیک، گلومروپورفیریتیک و حفره دار می-باشد. خلیج خوردگی موجود در الیوین، زونینگ پیروکسن ها و همچنین ماکل های موجود در این کانی ها به عنوان بافت های غیر تعادلی دلایلی بر عدم تعادل حین انجماد ماگماست. شواهد میکروسکوپی از جمله بافت های غیرتعادلی در کانی ها (حالت زونه، انحلال و ماکل) بر آلایش ماگمایی توده ولکانیکی دلالت دارند. ایدنگزیتی-شدن الیوین ها نیز پدیده ای رایج در این سنگ ها می باشد. پومیس به فراوانی در سنگ های منطقه یافت شده و بافت آنها از شیشه ای تا شیشه حفره ای تا به طور کامل حفره ای متغیر است مطالعات ژئوشیمیایی مشخص نمود که این سنگها آلکالن بوده، دارای سدیم بالا و از نظر تکتونیکی مربوط به انواع درون صفحه ای می باشند. نوع سنگ های منطقه بیشتر بازانیت بوده و در نورم آنها بیش از 10 درصد الیوین نورماتیو یافت می شود. آنالیز نقطه ای کانی ها نشان می دهد که الیوین از نوع کریزولیت، کلینوپیروکسن ها از نوع دیوپسید، پلاژیوکلاز ها از نوع آلبیت- الیگوکلاز و آلکالی فلدسپارها از نوع آنورتوکلاز می باشند. وجود کوارتز با حاشیه واکنشی و همچنین تجمع سوزنی کلینوپیروکسن ها در بعضی مقاطع حاکی از تأثیر آلایش پوسته ای در روند تحولات ماگمایی می باشد. افزایش نسبت lree/hree معمولا به وسیله درگیری با مواد پوسته قاره ای غنی شده از lree توضیح داده می شود. دمای تشکیل کلینوپیروکسن های موجود در این سنگ ها حدوداً بین 1160 تا 1250 درجه سانتیگراد و فشار تخمین زده شده نیز حدود 6 تا 10 کیلوبار است.