بررسی تاثیر بی ثباتی درآمدهای نفتی بر رشد اقتصادی در ایران

در سال های متمادی دراقتصاد ایران، نقش نفت در اقتصاد و سیاست کشور موضوع بحث های گسترده و مطالعات مختلف بوده است. در این رابطه، دو دیدگاه عمده و غالب در اقتصاد ایران همواره مطرح بوده به طوری که در دیدگاه اول، اقتصاددانان معتقدند که نفت، منابع مالی چشمگیری را برای مصرف و سرمایه گذاری در ایران به ارمغان آورده و رشد سریع تری را برای درآمد ملی و مصرف نسبت به وضعیت فقدان آن فراهم نموده است. در دیدگاه دوم، اعتقاد بر این است که ضعف های ساختاری و نهادینه در کشور موانعی را برای استفاده مناسب از پتانسیل درآمدهای نفتی ایجاد نموده و در برخی موارد نیز رانت های نفتی این موضوع را شدت بخشیده است. بنابراین، درآمدهای نفتی از یک سود به رشد مصرف و درآمد ملی منجر شده و از سوی دیگر عقب ماندگی های اقتصادی و سیاسی به به بار آورده است. در این راستا، شناسایی عوامل موثر بر رشد اقتصادی و سهم هر یک از آن ها از اهداف محوری سیاست گزاران اقتصادی در هر کشور می باشد. با این وجود، در اقتصاد ایران بررسی سوال اساسی آن است که درآمدهای نفتی تا چه حد توانسته است بر رشد فعالیت های اقتصادی تأثیر گذارد؟ با توجه به نوسانات درآمدهای نفتی و بحران های مختلف صورت گرفته در سال های گذشته و نیز اخیراً تحریم های نفتی، هدف ارزشمند در این راستا می تواند بررسی تأثیر بی ثباتی درآمدهای نفتی بر رشد اقتصادی کشور باشد. نکته قابل تأمل در این راستا تفکیک نمودن عوامل موثر بر رشد اقتصادی در کنار درآمدهای نفتی است. در این مطالعه شاخص بی ثباتی درآمدهای نفتی بر اساس مدل arch (خودرگرسیون واریانس شرطی) و تخمین مدل نهایی نیز در چارچوب مدل ardl (خودرگرسیون با وقفه های توزیعی) انجام شده است. نتایج بیان گر آن است که شاخص بی ثباتی درآمدهای نفتی یکی از عمده ترین منابع تأثیرگذار بر رشد اقتصادی است. این در حالی است که متغیر درآمدهای نفتی خود نتوانسته است توضیح دهنده رشد اقتصادی باشد.