طراحی فضای عمومی محله با تاکید بر روابط اجتماعی منفعل

ساده ترین عنصر زندگی مشترک انسانی، کنش اجتماعی است. کنش اجتماعی، سلسله حرکات بارزی است که انسان برای دستیابی به هدفی نسبت به انسانی دیگر انجام می دهد. افراد به برقراری رابطه اجتماعی نیاز ذاتی دارند و به همین دلیل موقعیت هایی فراهم می آورند تا بتوانند رابطه اجتماعی را تجربه کنند. رابطه اجتماعی با اهداف مختلف صورت می گیرد: عاطفی: شامل دوستی، خویشاوندی و روابط همسایگی. عقلانی: در جستجوی به حداکثر رسالندن شانس افراد در رسیدن به هدف. ارزشی: هدفی را بدون توجه به سایر اهداف ممکن و هزینه آن دنبال می کند. سنتی: بر مبنای سنتها و اعتقادات شکل می گیرد و علت دوام و استمرار آن، وجهه سنتی و اعتقادی آن است. نظام فرهنگی و روابط اجتماعی به هم پیوسته اند. از یک طرف فرهنگ محصول رابطه اجتماعی است که شدت این رابطه بر فرهنگ تاثیر می گذارد. بدین معنی که برقراری و تداوم روابط اجتماعی سبب تقویت ارزش ها و هنجارها یا فرهنگ می شود و از سوی دیگر فرهنگ شرایط و نحوه شکل گیری روابط اجتماعی را تعیین می کند. رابطه اجتماعی و فرهنگی در فضا اتفاق می افتد بنابراین فضا مجموعه ای از روابط اجتماعی و فرهنگی میان گروه خاص و مکان خاص را در بر میگیرد. این روابط مدت زمان خاص دارد. بنابراین زندگی اجتماعی در فضا و زمان واقع شده و توسط آنها محدود می شود. نوع روابطی که در فضا برقرار می شود و شدت آن، به فضا معنی می دهد. همچنین فضا نیز بسته به نوع طراحی و ارتباطاتی که با سایر فضاهای موجود در بافت دارد، می تواند بستر ساز وقوع این روابط و تعیین کننده مدت زمان وقوع روابط در درون خود و همچنین کیفیت و کمیت روابط اجتماعی باشد. در واقع ساختار فیزیکی و تقسیمات عملکردی فضا ممکن است گشاینده و یا محدودکننده فرصت ها برای ارتباط باشد. فعالیت ها و روابط اجتماعی به صورت خود به خود، در نتیجه حرکت مردم در فضاها و بودن آنها در یک فضا به وقوع می پیوندند. این مسأله نشان می دهد که، فعالیت های اجتماعی هرگاه که فعالیت-های اختیاری و ضروری،در فضاهای عمومی، دارای شرایط بهتری باشند، به طور غیرمستقیم مورد پشتیبانی قرار میگیرند. در خیابان ها و مراکز شهری و محله ای، فعالیت های اجتماعی عموما حالت سطحی دارند، بیشتر این فعالیت ها، ارتباطات منفعل اند، مانند دیدن و شنیدن صدای تعداد زیادی از مردم ناشناس. اما حتی این فعالیت محدود نیز می تواند بسیار جذاب باشد. میزان و ویژگی فعالیت های انجام گرفته در فضاهای خارجی، به شدت از برنامه ریزی فیزیکی تاثیر می پذیرند. کیفیت طراحی، ارتباطات درونی اجزاء فضای شهری و همچنین ارتباطات متقابل میان فضاهای گوناگون موجود در یک بافت با یکدیگر می توانند تاثیر بسزایی در نوع فعالیت ها و کیفیت وقوع فعالیت ها در فضاهای شهری باشند. این پژوهش در وهله اول به دنبال شناسایی روابط اجتماعی موجود در محله فهادان شهر یزد و همچنین فضاهای عمومی موجود در این محله می باشد. در مرحله ی بعد طراحی فضاهای عمومی شهری در سطح محله به منظور بستر سازی و تقویت زمینه بروز روابط اجتماعی منفعل در این محله مورد توجه قرار گرفته است. تا بتوان از طریق کیفیت روابط اجتماعی میان ساکنین بافت و همچنین میزان این روابط را افزایش داد.