ایل قاجار در استرآباد (از مهاجرت تا تأسیس حکومت)

ضرورت تحقیق در باب دودمان های محلی و عشیرتی ایران دوران اسلامی بر کمتر کسی پوشیده است. چرا که این عشایر بوده اند که غالب حکومتهای ایرانی را تاسیس نمودند. پژوهش حاضر به بررسی یکی از سکوهای پرش عشایر تاریخ ساز ایران دوره اسلامی یعنی استرآباد و حضور و نقش آفرینی طایفه قاجار در این ناحیه طی سده های 11 و 12 هجری قمری می پردازد که مصادف بوده است با دوران زمامداری دودمان های عشیرتی دیگری همچون: صفویان، افشاریان و زندیان . طی این دوره روند کوچ و اسکان ایل قاجار در منطقه استراباد در کرانه شرقی دریای مازندران سرعت یافت و با قدرت نمائی ایلمردانی از طایفه قجر همچون دو تن از نیاکان دودمان قاجار یعنی فتحعلی خان و محمدحسن خان قوانلو ، زمینه و بستر لازم برای سلطنت بنیانگذار حکومت 130 سال قاجاریه فراهم گردید. لذا از مهاجرت طایفه قاجار تا برآمدن اقبال حکمرانی آنها زمان مطالعه این پژوهش می باشد. روش پژوهش در این تحقیق، منطبق با اصول و قواعد مرسوم در حوزه مطالعات علوم انسانی و بر پایه تحقیقات نظری می باشد که طی آن با استفاده از مطالعات کتابخانه ای و استخراج مطالب نوشتاری ، سعی شده تا به اعتبارسنجی داده ها با کمک منابع و اسناد معتبر و تطبیق اطلاعات مستخرج با اسناد و مدارک همت گماشته شود و پس از پالایش داده های موثق، به جمع بندی و تدوین پژوهش در قالب پایان نامه اقدام شود. نتیجه یافته ها نشان می دهد کوچاندن ایل قاجار به علت سیاست مرکزیت گرای دولت صفوی و در جهت صیانت از مرزهای کشور و نیز تمرکز زدایی از طوایف قزلباش برای جلوگیری از خودسری آنان بوده است. از این رو، انتقال قاجارها به ناحیه استراتژیک استرآباد توانست ضمن تضعیف طوایف هم پیمان قزلباش، مانع از تهاجمات ترکمانان به نواحی شهری داخل ایران شود . با این حال ، فرصتی به دست طایفه قاجار داد تا از شرائط سودمند زمان و مکان مقر خویش برای تحرک سیاسی و نظامی در منطقه و کسب قدرت استفاده کند. کلید واژه: استر آباد ، ایل قاجار ، مازندران شرقی ، ترکمانان ، سده های 11 و 12 ه.ق