بررسی تطبیقی استعاره های شناختی اشعار ترکی و فارسی شهریار

بر اساس دیدگاه شناختی تصورات ذهنی مبنای شکل دهنده ی تصورات استعاری هستند. از سوی دیگر اعتقاد بر این است که تفکرات، تجارب و فرهنگ هر ملت خاص همان ملت است و در زبان آنها بازتاب می یابد. پایان نامه حاضر با هدف بررسی تطبیقی استعاره های مفهومی، در دو زبان فارسی و ترکی به نگارش در آمده است و بر آن است تا در تبیین این مسئله بکوشد که آیا استعاره های شعری در شعر یک شاعر دوزبانه (مانند شهریار) زبان – وابسته است یا خیر؟ مبنای نظری این پژوهش ، طبقه بندی لیکاف و جانسون (1980) از استعاره های مفهومی در قالب استعاره های ساختی، جهتی و هستی شناختی بوده است، نیز زولتان کوکسس(2010) معتقد است استعاره ها نه تنها از یک فرهنگ به فرهنگ دیگر متفاوت هستند بلکه استعاره های موجود در یک فرهنگ هم باهم متفاوت هستند. این گوناگونی از چند بعد می تواند اتفاق بیفتد که عبارتنداز: بعد اجتماعی، منطقه ای، نژادی، سبک، خرده فرهنگ، در زمانی و بعد فردی. این طبقه بندی ها بر اشعار زبان فارسی و ترکی شهریار مورد سنجش قرار گرفته و بازنمود زبانی آن ها در این دو زبان مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. نتایج و یافته های این تحلیل فرضیه ها ی تحقیق را تایید کرد و مشخص شد که بسامد وقوع استعاره های هستی شناختی هم در زبان ترکی (3/97%) و هم در زبان فارسی (35/99%) از بقیه استعاره ها بیشتر است، و استعاره های شعری در شعر یک شاعر دوزبانه (مانند شهریار) زبان– وابسته است. همچنین نتایج آماری نشان داد که حوزه های استعاری «طبیعت»، «مذهبی و اعتقادی» جهانی هستند ولی حوزه های استعاری «عشق و هجران»، «سیاسی و اجتماعی» و «نژادی» جهانی نمی باشند، و این ادعا که تصورات استعاری نه تنها مقوله هایی زبانی هستند، بلکه اساس تفکر و رفتار آدمی را نیز شکل می دهند، تایید شد.در نتیجه بخشی از استعاره ها در تطابق با مبانی همگانی شکل می گیرند و بخش دیگری از آن ها تحت تأثیر مبانی فرهنگی، اجتماعی به وجود می آیند. یعنی ماهیت الگو برداری های استعاری و حتی ترجیح کاربرد یک استعاره مفهومی بر دیگری تحت تأثیر باورهای فرهنگی افراد در کنار مبانی جهانی استعاره ها می باشد. و تأثیر پذیری ساخت استعاری از فرهنگ و محیط تأیید می شود.