شناسایی رفتار نابه جای رانندگی در رانندگان حرفه ای بین شهری ایران

تصادفات رانندگی به عنوان سومین عامل مرگ و میر در جهان در سال گذشته، جان بیش از 22000 نفر را در ایران گرفته است. انسان، راه و وسیله نقلیه سه عامل اصلی بروز تصادفات است، که در این میان سهم عامل انسانی در بروز تصادفات بیشتر از دو عامل دیگر است. عامل انسانی را می توان به دو بخش مجزای مهارت رانندگی و شیوه ی رانندگی تقسیم نمود. مهارت رانندگی آن دسته از رفتار هایی است که با تمرین افزایش یا بهبود می یابد، درصورتی که شیوه ی رانندگی متشکل از عادات فرد در هنگام رانندگی است که در طول سالیان شکل می گیرد و الزاماً در طول زمان و با اندوختن تجربه رانندگی ایمن تر نمی شود. بررسی مطالعات نشان می دهد که شیوه رانندگی سهم بیشتری در وقوع تصادفات رانندگی در مقایسه با مهارت های رانندگی دارد. پرسش نامه رفتار رانندگی یکی از ابزارهای مهم بررسی عامل انسانی با تمرکز بر شیوه رانندگی افراد است که استفاده از آن امروزه از اهمیت ویژه ای در میان پژوهشگران این رشته برخوردار است. در ایران نیز مطالعاتی با هدف بررسی رفتار رانندگان ایرانی انجام شده است، اما هیچ یک از این مطالعات تا کنون رابطه رفتار رانندگی و وقوع تصادفات را مورد بررسی قرار نداده است. پرسش نامه رفتار رانندگی متشکل از رفتارهای نابه جای رانندگی است که در طول روز برای فرد اتفاق می افتد. هدف این پایان نامه شناسایی ساختار رفتار نابه جای رانندگی در میان گروهی از رانندگان ایرانی است. برای بازتاب رفتار رانندگان ایرانی تعداد نه پرسش به پرسش نامه اصلی مورد استفاده در این مطالعه افزوده گردید. این پرسش نامه از طریق شبکه های اجتماعی و پست الکترونیک در میان کاربران اینترنت ایرانی توزیع گردید. پس از پالایش پاسخ های ارسال شده، نمونه ای به بزرگی 644 نفر برای انجام تحلیل های مورد نیاز جمع آوری گردید. تحلیل مولفه های اصلی پنج مولفه تخلفات سرعت و عجله، لغزش ها و خطاها، تخلفات نقض قانون، تخلفات منجر به حواس پرتی و تخلفات خصمانه را شناسایی کرد که این مولفه ها 4/41 درصد از واریانس رفتار نابه جای رانندگان را توصیف می کنند. پس از شناسایی ساختار رفتار نابه جای رانندگان، با استفاده از مدل های لوجیت دوتایی و مرتبه ای به همراه مدل رگرسیون دوجمله ای منفی اقدام به پیش بینی متغیرهای فردی و مولفه های رفتار نابه جای رانندگان برای پیش بینی وقوع تصادف، شدت تصادف و تعداد تصادفات گزارش شده توسط افراد گردید. بررسی مدل های لوجیت و رگرسیون نشان می دهد که مولفه های تخلفات سرعت و عجله و تخلفات منجر به حواس پرتی با وقوع، شدت و تعداد تصادفات گزارش شده پاسخ گویان رابطه دارد.