برآورد پارامترهای ژنتیکی مرتبط با کیفیت نانوایی در لاین های اینبرد نوترکیب گندم نان در شرایط تنش کم آبی

به منظور ارزیابی صفات مرتبط با کیفیت نانوایی در لاین های اینبرد نوترکیب گندم نان و بررسی اثر تنش کمبود آب بر این لاین ها، آزمایشی در ایستگاه تحقیقاتی دانشگاه تبریز در سال زراعی 91 – 1390 انجام شد. آزمایش در قالب طرح کرت های خرد شده بر پایه بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. شرایط آبیاری عادی و تنش کمبود آب در کرت های اصلی و 28 لاین اینبرد نوترکیب حاصل از تلاقی ارقام نورستار و زاگرس به همراه ارقام نورستار و الوند (شاهد منطقه) در کرت های فرعی قرار گرفتند. در شرایط تنش کمبود آب، آبیاری در مرحله شیری قطع شد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که بین لاین ها از نظر صفات وزن هزار دانه، درصد پروتئین، حجم رسوب زلنی، شاخص سختی، شاخص گلوتن و عملکرد دانه اختلاف معنی دار وجود دارد که این امر نشان دهنده وجود تنوع ژنتیکی بین لاین ها از نظر عملکرد دانه و برخی صفات مربوط به کیفیت نانوایی است. اثر متقابل لاین با شرایط آبیاری برای صفات حجم رسوب زلنی و شاخص گلوتن معنی دار شد. بیشترین میزان وراثت پذیری را شاخص گلوتن و وزن هزار دانه دارا بودند. همچنین شاخص گلوتن بیشترین بازده ژنتیکی را داشت. از نظر عملکرد دانه لاین 44 به عنوان برترین لاین شناخته شد. لاین مذکور از نظر شاخص گلوتن نیز جزو لاین های برتر بود. همبستگی بین درصد پروتئین و عملکرد دانه منفی و معنی دار به دست آمد. تجزیه خوشه ای، لاین ها را در دو خوشه گروه بندی کرد. اکثر لاین هایی که در گروه دوم قرار گرفتند، از نظر تعدادی از شاخص های کیفیت نانوایی مطلوب ولی از نظر عملکرد دانه دارای ارزش پایین تر از میانگین بودند. این موضوع گزینش هم زمان برای عملکرد دانه و کیفیت نانوایی را گوشزد می کند.