بررسی تأثیر ده عصاره ی گیاه دارویی روی مرگ و میر و خصوصیات بیولوژیکی شب پره پشت الماسی، plutella xylostella (linnaeus) (lepidoptera: plutellidae)، و بررسی اثر مرگ سلولی برخی از عصاره های اخیر

شب پره پشت الماسی یا بید کلم، plutella xylostella (linnaeus) (lepidoptera: plutellidae)، یک آفت الیگوفاژ است که امروزه از شرق تا غرب کره زمین را آلوده کرده و مهم ترین آفت گیاهان خانواده چلیپائیان می باشد. این آفت که بیش از 50 سال است که سموم متعددی از گروه های مختلف علیه آن استفاده شده است، امروزه یکی از مقاوم ترین آفات به آفتکش ها در سطح جهان می باشد. بنابراین استفاده از ترکیبات حاصل از گیاهان، به علت خطرات کمتر آن ها برای انسان و محیط زیست، راه حلی نوین و مهم برای کنترل شب پره پشت الماسی می باشد. در این پژوهش اثر عصاره های متانولی ده گیاه دارویی از هفت خانواده مختلف روی مرگ و میر و فاکتورهای بیولوژیکی آفت مذکور بررسی شد. به همین منظور، شب پره پشت الماسی پس از تهیه و شناسایی، برای شش نسل پرورش داده شد تا جمعیت آن به طور کامل خالص سازی شود. سپس از هر عصاره گیاهی غلظت mg.ml-1 15 تهیه شد و آزمایشات متعددی شامل ارزیابی مرگ و میر روزانه لاروها، مجموع مرگ و میر لاروها پس از گذشت 10 روز، بررسی طول دوره تبدیل لارو سن سوم به شفیره، طول دوره تبدیل لارو سن سوم به حشره کامل، درصد خروج حشرات کاملی که لاروهای آن ها با عصاره گیاهی تیمار شده بود و برررسی خاصیت ضد تغذیه ای عصاره های گیاهی اجرا شد. تیمار تمام عصاره های گیاهی روی لارو سن سوم انجام شد و لاروهای این حشره طی تمامی آزمایشات صرفاً با برگ کلزا، brassica napus، تغذیه شد. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که برخی عصاره های گیاهی بالاخص آویشن شیرازی، زیره سبز، گلپر و بومادران دارای اثرات حاد و مزمن روی سیکل زندگی شب پره پشت الماسی هستند. عصاره های حاصل از این گیاهان علاوه بر اینکه موجب مرگ و میر قابل توجه در لاروها (بعضاً بیش از 70%) شدند، در سیکل زندگی شب پره پشت الماسی اختلال ایجاد کردند و زمان ایجاد شفیره یا شب پره را تغییر دادند. همچنین این گیاهان درصد ظهور حشرات کامل را به نحو مؤثری کاهش دادند و علاوه بر این، achillea millefolium، cuminum cyminum و zataria multiflora سبب کاهش تغذیه در لاروها شدند و اثرات ضد تغذیه ای به بار آوردند. اما در بخش دیگری از این پژوهش، اثر آویشن شیرازی به عنوان یکی از گیاهان برتر روی مرگ و میر سلول های کبدی، hepg2، و ریوی، a549، انسان مورد بررسی قرارگرفت تا سلامت یا خطر این گیاه برای انسان ارزیابی شود که نتایج آن نشان داد که z. multiflora برای انسان خطرناک نمی باشد زیرا در هیچ کدام از دو رده سلولی مذکور میزان بقای سلول ها را به نحو معنی داری کاهش ندادند. نتایج این پژوهش نشان می دهد که عصاره های گیاهی دارای قابلیت مناسبی برای کنترل بید کلم، به عنوان یکی از مهم ترین آفات حال حاضر در کل دنیا، به خصوص در جریان سامانه های مدیریت تلفیقی آفات می باشند. بنابراین توصیه می شود که در ادامه با تحقیقات تکمیلی فرمولاسیون های مناسب از عصاره های گیاهی تهیه شود و بررسی های اصولی در زمینه های اقتصادی و تجاری این مقوله اجرایی شود.