بررسی جرم جعل رایانه­ ای در قلمرو حقوق کیفری ایران

چکیده جرم جعل رایانه¬ای از جمله جرایمی است که با پیشرفت علم و تکنولوژی همانند دیگر جرایم رایانه¬ای پا به عرصه¬ی وجود گذاشته است. نحوه¬ی ارتکاب این جرم به گونه¬ای است که هم می¬تواند جنبه¬ی کلاسیک داشته باشد؛ یعنی همانند جعل در معنای سنتی ارتکاب یابد، با این تفاوت که وسیله¬ی ارتکاب جرم در آن رایانه¬ می¬باشد. هم این¬که ارتکاب آن به نحوی صورت گیرد که خود رایانه و داده-های رایانه¬ای هدف و موضوع جرم جعل قرار گیرد. این نوع جرم با قوانین موجود قابل مجازات نبوده لذا نیاز به جرم انگاری آن در قوانین کاملاً مشهود است. بستر ارتکاب جرم جعل رایانه¬ای مبادلات الکترونیکی است. یعنی بزهکار با بهره¬گیری از فناوری¬های اطلاعات و ارتباطات و ابزارهای متنوع آن، نظیر برنامه¬ها و سیستم¬های رایانه¬ای و وسایل کاربردی سیستم¬های رمزنگاری تولید امضا اسباب تحقق این جرم را فراهم می¬سازد. روش¬های ارتکاب این جرم نیز همچون بستر ارتکاب آن الکترونیکی است و با ارتکاب افعالی نظیر ورود، تغییر، توقف و محو داده پیام¬ و سیستم¬های رایانه¬ای یا استفاده از وسایل کاربردی سیستم¬های رمزنگاری تولید امضا و نظایر آن، که همگی بر فناوری اطلاعات و ارتباطات مبتنی هستند عملی می¬شود. نتیجه مجرمانه¬ی حاصل از بکارگیری این ابزارها و انجام اقدامات فوق نیز ایجاد داده پیام غیر واقعی است که دارای ارزش مالی و اثباتی بوده و مرتکب می¬تواند با ارائه¬ی آن به مراجع مختلف، از بکارگیری آن به عنوان داده پیام معتبر بهره¬مند شود. بعبارتی دیگر این جرم در زمره¬ی جرایم مبتنی بر فناوری برتر قرار دارد و بدون استفاده از فناوری اطلاعات وارتباطات و ابزارهای متنوع آن ظهور خارجی نمی¬یابد. تبیین و شناسایی این جرم در مقایسه با جعل سنتی و بیان خصوصیات و چگونگی روش¬هایی که به عنوان عملیات اجرایی این جرم از سوی بزهکاران قابل ارتکابند نکات اساسی هستند که سعی بر آن شده در پژوهش حاضر مورد بررسی قرار گیرند. واژه¬های کلیدی: جعل رایانه¬ای، فضای سایبر، داده¬پیام، مبادلات الکترونیکی.