پراکنش و فراوانی خفاش های غارزی در استان ایلام

استان ایلام با 20150 کیلومتر مربع مساحت در جنوب غربی ایران واقع شده است. این استان از جنوب با خوزستان، از شرق با لرستان، از شمال با کرمانشاه و از غرب دارای 425 کیلومتر مرز مشترک با کشور عراق است. حدود 78 درصد استان را مناطق ناهموار و کوهستانی تشکیل می دهد که جزء سلسله جبال زاگرس محسوب می شوند. بین نواحی مرتفع که عمدتاً در شمال و شمال شرق و اراضی پست و کم ارتفاع که در نواحی غرب و جنوب غرب استان قرار گرفته اند حدوداً 3000 متر اختلاف ارتفاع از سطح دریا وجود دارد. در این مطالعه که برای اولین بار در استان ایلام انجام شد تعداد 27 غار شناسایی و از جنبه های مختلف از جمله پراکنش و فراوانی گونه های خفاش مورد بررسی قرار گرفت. با توجه به نتایج به دست آمده تنها در 4 غار از غارهای بررسی شده خفاش دیده نشد و بقیه غارها توسط حداقل یک گونه از خفاش ها تحت اشغال بودند و تعداد 11 گونه از خفاش های غارزی شامل rhinopoma microphyllum، r. hardwickii، r. muscatellum از خانواده rhinopomatidae؛ asellia tridens از خانواده hipposideridae؛ myotis blythi و m. mystacinus از خانواده vespertilionidae؛ miniopterus pallidus از خانواده miniopteridae ؛rhinolophus ferrumequinum، r. hipposideros، r. euryale و r. blassii از خانواده rhinolophidae از این غارها شناسایی شدند. فراوانی و پراکنش پراکنش گونه های شناسایی شده در منطقه مورد مطالعه دارای تفاوت های عمده ای می باشد، به گونه ای که از نظر فراوانی غار خفاش دهلران پر جمعیت ترین غار و rhinopoma microphyllum فراوان ترین گونه می باشند. کم ترین تعداد افراد مشاهده شده نیز مربوط به خفاش سبیل دار (myotis mystacinus) بود. پراکنش گونه های خفاش بسته به سازش های اکولوژیک آنها به این صورت بود که گونه های خانواده rhinopomatidae فقط در قسمت های جنوب وجنوب غربی استان که دارای آب و هوای گرمسیری و معتدل هستند وجود داشتند. عمده پراکنش گونه های خانواده rhinolophidae در قسمت های شمال و شمال شرق استان است، این در حالی بود که خفاش نعل اسبی بزرگ از این خانواده تنها در غارهای ارتفاعات شمالی رشته کوه کبیر کوه که دارای بیشترین ارتفاع از سطح دریا در بین مکان های بررسی شده هستند یافت شد. در مناطق مورد استفاده گونه های نعل اسبی اقلیم های سرد، معتدل و کوهستانی حاکم می باشد. محدوده پراکنش گونه ی miniopterus pallidus هم شامل نواحی شمالی و مرتفع و هم در نواحی پست و کم ارتفاع جنوبی استان می شود. بیشترین محدوده پراکنش و هم چنین بیشترین غارهای اشغال شده در منطقه مورد مطالعه متعلق به گونه ی myotis blythi می باشد. این گونه در غار طلسم دوبیران در شهرستان ایوان واقع در شمالی ترین نقطه ی منطقه مورد مطالعه تا غار مژاره در شهرستان آبدانان و جنوب منطقه مورد مطالعه حضور دارد. کم ترین میزان پراکنش نیز مربوط به گونه های rhinopoma hardwickii ، myotis mystacinus، rhinolophus euryale و r. hipposideros هر کدام با یک غار اشغال شده می باشد.