تحلیل تأثیر متغیرهای مالیه رفتاری بر شکل گیری حباب شاخص قیمت سهام: مطالعه موردی از رفتار رمه ای شرکت های منتخب در بورس اوراق بهادار تهران

ارتباط علم مالی و سایر رشته¬های علوم اجتماعی که به عنوان روانشناسی مالی معروف شده است، به بررسی فرایند تصمیم¬گیری سرمایه¬گذاران و عکس¬العمل آن¬ها نسبت به شرایط مختلف بازارهای مالی می¬پردازد. مالیه رفتاری به این موضوع می¬پردازد که بر خلاف مباحث و نظریه¬های مالیه استاندارد، گرایش¬های رفتاری و شناختی می¬توانند بر قیمت دارائی¬های مالی تأثیر گذار باشند. رفتار رمه¬ای به عنوان شاخه¬ای از گرایش¬های رفتاری، باعث می¬شود اکثریت افراد در محیط تصمیم¬گیری با پیروی از تصمیمات سایرین، دنباله روی آن¬ها شوند. رفتار رمه¬ای زمانی آشکار می¬گردد که سرمایه¬گذاران به صورت یک گروه، در یک زمان مشابه، یک سهم مشابه را می¬خرند یا می¬فروشند. حتی اگر اطلاعات اساسی که پشتوانه عملشان باشد را نداشته باشند. در چنین شرایطی اعمال سرمایه گذاران بی¬ثباتی و تغییرات اضافی در بازار مالی را افزایش می¬دهد که می¬تواند منجر به تشکیل حباب شود. حباب نوعی پیامد حاصل از سرمایه¬گذاری است که ضعف بعضی از جنبه¬های روحی و احساسی بشر را شرح می¬دهد. حباب زمانی اتفاق می¬افتد که قیمت یک دارائی به¬طور ناگهانی و به دلایل غیر عقلایی افزایش یافته و سپس سقوط کند. دراین پژوهش از داده¬های روزانه شرکت¬های منتخب در یک بازه زمانی سه ماهه برای آزمون فرضیه¬های پژوهش استفاده شده است. به منظور بررسی حباب از آزمون همجمعی قیمت و سود شرکت¬ها استفاده شده است. رفتار رمه¬ای نیز با بکارگیری روش لاکونیشوک ( lsv) مورد آزمون قرار گرفته است. برای تأیید وجود رفتار رمه¬ای دو سناریو تعریف شده است. سناریوی اول مربوط به شرکت¬هایی است که حداقل در 50 درصد از روزهای معاملاتی¬شان شاخص لاکونیشوک مثبت بوده و سناریوی دوم مربوط به شرکت¬هایی است که حداقل در 35 درصد از روزهای معاملاتی¬شان شاخص لاکونیشوک مثبت بوده است. در نهایت با مد نظر قرار دادن یافته¬های مربوط به آزمون حباب و رفتار رمه¬ای، امکان تأثیر رفتار رمه¬ای بر شکل¬گیری حباب شاخص قیمت بررسی شده است. این پژوهش از داده¬های روزانه 30 شرکت منتخب که نام آن¬ها در لیست شرکت¬¬های "100 شرکت بزرگ" در بورس اوراق بهادار تهران است استفاده کرده است. نتایج حاکی از آن است که شاخص قیمت سهام در دوره ارزیابی فاقد حباب بوده است. طبق سناریوی اول در دوره مد نظر رفتار رمه¬ای وجود نداشته اما طبق سناریوی دوم وجود داشته است. در نهایت با توجه به مبانی نظری پژوهش، طبق سناریوی دوم، رفتار رمه¬ای از عوامل تشکیل حباب محسوب می¬شود اما وجود رفتار رمه¬ای همواره منجر به تشکیل حباب قیمت در بازار سهام نمی¬شود.