پایگاه سازی نظامی در خاورمیانه و بازدارندگی جمهوری اسلامی ایران

در طول قرن¬ها، سیستم پایگاهی قدرت¬های بزرگ یا چرخه طولانی هژمون¬ها همواره در مناطق مختلف جهان شکل گرفته است. در چند قرن¬ گذشته هلند، پرتغال، اسپانیا، آلمان، ایتالیا، فرانسه، انگلیس و در نهایت ایالات متحده برای دستیابی به قدرتی منحصر به فرد رقابت کرده اند. عنصر مشترک در تمام این تلاش ها، ایجاد برخی از انواع پایگاه¬های نظامی در سرزمین¬های فتح شده بوده است. در دوره کنونی با افزایش اهمیت مناطق، سیستم هژمونیک برای حضور نظامی، حمایت از طرح های منطقه¬ای، پیشگیری و مقابله با تهدیدات متنوع و اعمال سیستم بازدارندگی، ایجاد پایگاه های نظامی در حوزه مناطق را به مثابه ابزاری جهت اعمال قدرت ضروری می¬داند. حضور نظامی آمریکا در مناطق مختلف جهان و از جمله خاورمیانه به عنوان یکی از مناطق مهم و استراتژیک، در قالب پایگاه¬های نظامی متنوع(زمینی ،هوایی، دریایی) قابل تصور است. این پایگاه¬ها در خط مقدم تلاش¬های نظامی و امنیتی آن کشور در تسلط بر مناطق مختلف جهان و نیز باقی ماندن در چرخه استراتژیک قدرت است. پس از 11 سپتامبر، جنگ علیه ترور و اشغال عراق، نقش شبکه جهانی پایگاه¬های نظامی آمریکا را در حفاظت و پیشبرد منافع آمریکا برجسته¬تر نمود. از منظر قدرت هژمون، ایران به عنوان یک واحد ناراضی، تهدیدی عمده برای منافع آمریکا در منطقه خاورمیانه است و بنابراین ایران در معرض تهدیدات مستقیم آمریکا قرار دارد و مقابله با تهدیدات این کشور از جمله ضروریات اساسی محسوب می شود. در این راستا موضوعی که اهمیت می¬یابد تفکر درباره مدل بازدارندگی جمهوری اسلامی ایران است. سوال مهمی که مطرح میشود این است که، وجود پایگاه¬های متعدد نظامی آمریکا در منطقه خاورمیانه چه تاثیری بر مدل بازدارندگی جمهوری اسلامی ایران می¬گذارد؟ پژوهش حاضر بر این باور است که پایگاه¬های نظامی با اعتباربخشی به تهدیدات و توانایی اعمال تهدیدات سبب می¬شود که ایران با محدودیت چرخه استراتژیک روبرو گردد. اما پایگاه های مذکور مدل بازدارندگی دیپلماسی را به سمت بازدارندگی مثلثی غیر مستقیم تغییر جهت می دهد و به همین سبب دیپلماسی می تواند در خدمت بازدارندگی جمهوری اسلامی ایران قرار گیرد.