ماهیت سرایت و آثار فقهی و حقوقی آن

چکیده سرایت یعنی صدمه یا آسیبی بر جسم دیگری وارد شود که این صدمه به مرور زمان گسترش پیدا کرده و موجب آسیب بزرگ تری شود. ماهیت سرایت و آثار آن از اهمیت وکاربرد ویژه ای برای صدور حکم دردادگاه برخوردار است. هدف از اجرای این تحقیق تبیین ماهیت سرایت و آثار فقهی و حقوقی آن با روش توصیفی – تحلیلی است. سرایت هم در جرایم عمدی اتفاق می افتد و هم در جرایم غیر عمدی، در مورد اخیر، راجع به ماهیت سرایت بین فقها اختلاف نظر وجود ندارد و همگی سرایت را غیر عمد می دانند. اما در جرایم عمدی در رابطه با ماهیت سرایت، بین مشهور فقها و غیر مشهور اختلاف نظر وجود دارد. مشهور، سرایت ناشی از جنایت عمدی را مطلقاً، عمد محسوب کرده و جانی را مستحق قصاص می دانند و معتقدند در این صورت قصاص جنایت کوچکتر در قصاص جنایت بزرگ تر تداخل می کند. درحالی که غیر مشهور معتقدند که در این زمینه باید قائل به تفصیل شد؛ اگر قصد سرایت جنایت وجود داشته باشد یا جنایت عادتاً سرایت کند، سرایت عمدی محسوب شده و جانی تنها به قصاص جنایت بزرگ تر محکوم می شود و درصورتی که سرایت اتفاقی باشد مرتکب هم به قصاص جنایت اولیه هم به دیه جنایت ناشی از سرایت محکوم می شود. قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 از قول غیر مشهور تبعیت کرده و مقرر کرده است که اگر کسی، عمداً جنایتی را بر دیگری وارد کند و این جنایت سرایت کرده و منجر به آسیب بزرگتری شود چنانچه جنایت واقع شده مشمول تعریف جنایات عمدی باشد، جنایت، عمدی محسوب می شود، در غیر این صورت، جنایت، شبه عمدی است و مرتکب علاوه بر قصاص جنایت اولیه به پرداخت دیه جنایت بزرگتر نیز محکوم می شود. نظر بر ایراداتی که بر قول مشهور وارد است، از جمله عدم مطابقت دیدگاه ایشان با ضابطه های جرایم عمدی، دیدگاه غیرمشهور و قانون مجازات اسلامی از صحت بیشتری برخوردار است. واژگان کلیدی: سرایت، جنایت، قتل، قطع عضو، جرح.