طراحی الگوی توسعه کالبدی روستاهای در حال گذار (مطالعه موردی: روستای گلدشت شهرستان خمین)

چکیده با واکاوی سابقه برنامه ریزی سکونتگاه ها در ایران می توان دریافت که بر اساس یک طبقه بندی غیر منعطف و غیر پویا به دو دسته شهر و روستا تقسیم می شوند. حال آنکه سکونتگاه هایی وجود دارند که ما بین این دو نوع می باشند که به آن ها روستاهای در حال گذار می گویند. به عبارت دیگر روستاهای در حال گذار روستاهایی هستند که برخی ویژگی های شهری گرفته اند و نیز از طرفی بسیاری از ویژگی های روستایی را نیز حفظ کرده اند. روستاهای در حال گذار به لحاظ تفاوت هایی که با دو نوع دیگر سکونتگاه ها دارند نیازمند شناخت جدیدی می باشند و برنامه ریزی متفاوتی به خصوص به لحاظ کالبدی می طلبند. در این راستا، روستای گلدشت در دهه اخیر شاهد توسعه کالبدی و اقتصادی و اجتماعی شدیدی بوده است. به طوری که آثار زیست محیطی و سازگاری آن با محیط زیست روستا کمتر موردتوجه قرار گرفته است. رشد جمعیت آن نیز در سال های اخیر افزایش یافته است. همچنین به لحاظ تنوع کاربری نیز رشد داشته است این روستا علاوه بر کاربری کشاورزی دارای کاربری های خدماتی نیز است. ازجمله دلایل رشد کالبدی روستا، می توان اجرای طرح های هادی، قرارگیری در مسیر خمین-محلات-الیگودرز و همچنین نزدیکی به شهر خمین دانست. بر این اساس هدف مهم تحقیق آن است که عوامل گذار را شناسایی کرده و سپس دریابیم که این عوامل هر یک تا چه میزان در قرارگیری یک روستا در مرحله گذار موثر است و سرانجام با توجه به ساختار روستاهای در حال گذار که در آینده ای نه چندان دور به شهر تبدیل می شوند چه نوع خدمات دهی مناسب می باشد. روش کار در تحقیق توصیفی، تحلیلی و کاربردی می باشد و به منظور مشخص شدن وزن و اهمیت هر یک از عوامل موثر روستاهای در حال گذار از نظر 20 نفر از کارشناسان استفاده شد. و سپس با استفاده از پرسشنامه و تحلیل آماری به شناسایی روستای در حال گذار از میان روستاهایی که از پتانسیل بیشتری برخوردارند پرداخته شد. جامعه آماری سه روستای گلدشت، ورآباد و میشیجان علیا از دهستان صالحان شهرستان خمین و همچنین تعداد 201 نفر از اعضای سه روستا به عنوان نمونه انتخاب شد و برای آزمون فرضیات از روش f فیشر و توکی و swot مشاهده و مصاحبه استفاده شده است. یافته ها نشان می دهد:1- که روستای گلدشت با سطح معناداری 001/0 تغییراتی که در ابعاد، اجتماعی، کالبدی و اقتصادی داشته در مرحله گذار از روستا به شهر می باشد و به دلیل قرارگیری در این مرحله با مشکلات کالبدی مواجه است.2- با استفاده از آزمون توکی مشخص شد که روستای گلدشت با میانگین 05/4 در یک رده و دو روستای دیگر در رده دیگر قرار می گیرند.3- با استفاده از مدل swot مشخص شد که با محاسبه عوامل داخلی و خارجی روستای گلدشت در وضعیت تدافعی قرار داشته که نیازمند استفاده از راهبردهای تدافعی برای کاهش نقاط ضعف و تهدیدها می باشد.