دین در دوره افشاریه

دوره افشاریه از معدود حوزه های تاریخ ایران است که می توان گفت تا حدودی مغفول مانده است در مورد شخصیت نادرشاه و لشکرکشی و اقدامات سیاسی وی کتب بسیاری تالیف شده است اما در زمینه اقدامات دینی مطالعات کم و پراکنده ای صورت گرفته است زیرا آیین شیعه در دوره نادرشاه افشار دچار بحران و تنش های شدیدی گردید، نادرشاه قبل از رسیدن به سلطنت تمایلات شیعی از خود نشان میداد اما با ورود به تخت شاهی دستور لغو آیین تشیع و ابداع مذهب جعفری به عنوان رکن پنجم را داد. وی در تمام دوران سلطنت خود درصدد قبولاندن این رکن به امپراطوری عثمانی بود. این عامل منجر گردید که برخی از مورخان نادرشاه را سنی بیانگارند. نگارنده در این رساله کوشیده است حقیقت سیاست مذهبی نادرشاه و اقدامات وی را بازگو کرده و از این طریق نشان داده که نادرشاه در پی مخالفت با آئین شیعه نبوده بلکه سعی در کاهش نفوذ علما حامی صفویان را داشته است. با این هدف است که دستور مصادره اوقاف را صادر می نماید که علاوه بر این عامل، خالی بودن خزانه مملکت نیز در صدور این فرمان نقش داشته است. برای نادرشاه بعد از سامان دادن به اوضاع داخلی مهمترین مسئله، امر مذهب بود. زیرا حکومت صفوی با ایجاد یک حکومت مذهبی شرایط برای ایجاد کشمکش و اختلاف بین مردم را به وجود آورده بود. نادرشاه در برابر نفوذ سلسلهء صفوی، از همان راه خود آنها وارد شده و شاه اسماعیل را که مبدع و محرک ترتیبات جدید بوده به باد انتقاد میگیرد. و او را متهم می‏کند که « بنابر صلاح دولت خود، مذهب‏ تسنن را متروک و تشیع را شایع و مسلوک داشته و به علاوه آن سب و رفض را که فعل بیهوده و مایهء مفاسد است در السنه و افواه عوام و اوباش دایر و جاری‏ کرده و شرر شرارت به چخماق دو برهم‏ زنی برانگیخته و خاک ایران را به خون‏ فتنه و فساد آمیخته است». مذهب در سیاست های نادرشاه وسیله ای برای نیل به مقصود بود. رفتاری او با اقلیتهای مذهبی وسعت نظر و تسامح مذهبی وی را نشان میدهد. در بخش پایانی به مقایسه و بررسی ارکان دولتی در دوره نادرشاه با دوره صفویه پرداخته میشود.