اثر گیاهان میزبان مختلف شته روسی گندم diuraphis noxia (hemi., aphididae) روی برخی پارامترهای جمعیت کفشدوزک hippodamia variegata(col., coccinellidae)

کفشدوزک شکارگر (coleoptera: coccinellidae)hippodamia variegata (goeze) یکی از شکارگرهای مهم شته¬ها در سرتاسر دنیا است. به علت تغذیه ترجیحی از شته ها، این شکارگر پتانسیل بالایی در کنترل بیولوژیک شته ها در محصولات زراعی، باغی و گلخانه ای دارد. در این تحقیق، اثرچهار گیاه همیزبان شته روسی گندمdiuraphis noxia (hemi., aphididae)شامل گندم، جو، تریتیکاله و چاودار روی برخی پارامترهای جمعیت کفشدوزکh. variegataدر شرایط آزمایشگاهی با دمای 2±25 درجه سلسیوس، رطوبت نسبی 5±65 درصد و دوره ی نوری 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی مورد بررسی قرار گرفت. داده های حاصل از دموگرافی کفشدوزک h. variegata، با استفاده از جدول زندگی ویژه¬ی سنی تک جنسی (بر اساس ماده ها) و همچنین جدول زندگی ویژه¬ی سن-مرحله دو جنسی (بر اساس ماده¬ها و نرها) تجزیه و تحلیل گردید. نرخ بقاء در زمان ظهور حشرات کامل روی چهار گیاه میزبان گندم، جو، تریتیکاله و چاودار به ترتیب 94/0، 96/0، 90/0 و 90/0 بدست آمد. نتایج حاصل از جدول زندگی تک جنسی نشان داد که نرخ ذاتی افزایش جمعیت (rm) کفشدوزک با تغذیه از شته diuraphis noxiaروی گیاهان میزبان گندم، جو، تریتیکاله و چاودار به ترتیب 171/0، 187/0، 177/0 و 179/0 بر روز و نرخ متناهی افزایش جمعیت (?) به ترتیب 186/1، 206/1، 193/1 و 196/1 بر روز تعیین شد. مقادیر نرخ خالص تولیدمثل (r0) کفشدوزک h. variegata روی این چهار گیاه میزبان به ترتیب 51/194، 87/266، 25/195 و 51/223 ماده بر ماده بر نسل بدست آمد. علاوه بر این، متوسط مدت زمان طول یک نسل (t) کفشدوزک شکارگر روی این چهار گیاه میزبان به ترتیب 82/30، 87/29، 79/29 و 22/30 روز بدست آمد.نتایج حاصل از جدول زندگی دو جنسی نشان داد که بیشترین نرخ ذاتی افزایش جمعیت (rm) کفشدوزک با تغذیه از شته diuraphis noxiaروی گیاه جو و کمترین آن روی گندم بدست آمد. مقادیر نرخ خالص تولیدمثل (r0) این شکارگر از 68/184 ماده/ماده/نسل روی تریتیکاله تا 93/265 ماده بر ماده بر نسل روی جو متغیر بود. متوسط مدت زمان طول یک نسل (t) روی گیاهان ذکر شده در بالا به ترتیب 08/31، 38/29، 34/30 و 70/30 روز محاسبه شد. با در نظر گرفتن کل پارامترهای دموگرافیک می¬توان گفت کفشدوزک h. variegataبا تغذیه از شته روسی گندم روی چهار گیاه میزبان قادر به تکمیل چرخه زندگی و تولیدمثل است ولی گیاه جو با توجه به بالا بودن نرخ ذاتی افزایش جمعیت، جهت نشو و نمای این کفشدوزک مناسب تر می¬باشد. نتایج به دست آمده در این پژوهش، به ویژه بالا بودن نرخ ذاتی افزایش جمعیت این شکارگر روی جو، بیان¬گر ضرورت انجام پژوهش¬های بیشتر در خصوص استفاده از این شکارگر در برنامه¬های کنترلی شته روسی گندم می باشد.