سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران و ترکیه در قبال خیزش های مردمی در خاورمیانه (مطالعه موردی: مصر و سوریه)

خیزش های مردمی در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا که از تونس آغاز شد، تاکنون باعث ایجاد تحولات بسیاری در جهان عرب از جمله تغییر رژیم در برخی از کشورهای عربی (همچون مصر، تونس، لیبی و یمن) را به همراه داشته است. در این راستا، کشورهای مهم منطقه از جمله جمهوری اسلامی ایران و ترکیه بر اساس منافع و علایق خود، جهت گیری های مختلفی را در تعامل با این تحولات اتخاذ کرده اند. پرسش تحقیق چنین است که رفتار جمهوری اسلامی ایران و ترکیه در قبال خیزش های مردمی در خاورمیانه دارای وجوه تشابه و افتراقی می باشد؟ این دو کشور در تحولات مصر رویکردهای مشابهی داشته و هر دو کشور خواهان روی کار آمدن اسلام گرایان در مصر بود. ترکیه به دنبال منافع مادی، هویت ملی گرایی و افزایش جایگاه خودش در منطقه بوده است، اما جمهوری اسلامی ایران به دنبال عناصر هویتی، آرمان های انقلاب اسلامی و در منطقه بوده است. با سرایت اعتراضات به سوریه، ترکیه در آغاز سعی در میانجیگری بین دولت سوریه و مخالفان نمود اما پس از مدتی به صورت علنی از مخالفان رژیم سوریه حمایت کرد. اما جمهوری اسلامی اسلامی ایران ضمن حمایت از اصلاحات در سوریه، با هر گونه دخالت خارجی در سوریه مخالفت کرده و خواستار حل بحران سوریه بر اساس راه حل سوری – سوری است. فرضیه تحقیق حاکی از آن است که رفتار این دو کشور در قبال تحولات بیداری اسلامی بویژه در دو کشور مصر و سوریه، در جهت استفاده از این شرایط به عنوان فرصت برای ارتقاء جایگاه منطقه ای، نفوذ، حفظ و ارتقای قدرت و منافع ملی بوده است. ولی این دو کشور در رسیدن به اهداف خود در منطقه، روش ها و جهت گیری های متفاوتی را به کار می گیرند.