مقایسه و تطبیق کاربست سنت در شعر امل دنقل و مهدی اخوان ثالث

هر شاعر با توجه به شرایط محیطش، شعر می سراید و جامعه ی خود را به تصویر می کشد، همان طور که اشعار شاعران جاهلی در توصیف بادیه، شتر و ...بود، شاعران معاصر اوضاع سیاسی و اجتماعی جامعه شان را ترسیم می کنند. شاعر سنت پرداز با توجه به این که فرهنگ و دانش عمیقی دارد؛ برای بیان افکار و دیدگاه های خود در تاریخ قدیم و جدید، نمادهای میراثی را جست وجو می کند که افکار این انتخاب باید با موقعیت کنونی جامعه هماهنگ باشد و چنانچه بخواهد آن را معکوس بیان کند باید به گونه ای آن را به کار برد که خواننده به خوبی متوجه تضاد آن با اصل نماد شود. سنت، گرچه در شعر امری ناگزیر می نماید، گویی در شعر معاصر، به خصوص در شعر شاعرانی که دارای نگرش های فلسفی –اجتماعی و یا فکری –فرهنگی خاصی هستند، نمود بیشتری دارد. امل دنقل و مهدی اخوان ثالث هر دو از شاعران بنام و متبحر ادبیات معاصر عربی و فارسی بودند؛ علاوه بر آن که بسیار پایبند و متعهد به استخدام عناصر سنت در شعرشان بودند، اشعارشان و عناصر برخاسته از آن را که متاثر از شرایط سیاسی و اجتماعی محیطشان بوده، در خدمت سرزمین و هویت ملیشان قرار داده اند، به تعبیری، شعرشان تفسیر رویدادهای سیاسی و اجتماعی جامعه شان بود. آن دو هرگز به اوضاع وطنشان بی تفاوت نبودند و شعرشان را با تمام وجود در راه احقاق عظمت وطن و آگاه سازی مردمشان به کار برده اند. این پژوهش بر آن است ضمن ارائه ی تعریف از مفهوم ادبیات تطبیقی، سنت و انواع آن، بارزترین نمونه های میراثی را در اشعار این دو شاعر مورد بررسی قرار دهد. میراث های به کار رفته در اشعار این دوشاعر عبارتند از: میراث دینی،میراث قومی- ملی و میراث تاریخی –اسطوری. لذا رویکرد این پژوهش، تحلیل و نقد این میراث ها در اشعار امل دنقل و مهدی اخوان ثالث است. در این گفتار، به کاوش همانندی های بین اشعار این دو شاعر با محوریت میراث ملی، دینی و اسطوری پرداخته شده است. این تحقیق، بر آن است چرایی کاربست سنت را در اشعار این دو شاعر دریابد. برای پاسخ به این سوالات، نخست تمام کتاب ها و مقاله هایی را که درباره شعر این دوشاعر است و امکان دسترسی به آن ها وجود داشته را مطالعه کرده سپس اشعار این دوشاعر که عناصر سنت در آن به کار رفته را بر اساس شیوه ی تحلیل محتوایی بررسی نموده ایم و با استفاده از نتایج این تحلیل، بررسی داده های متن، به ابعاد گوناگون سوال های طرح شده پاسخ داده شده است. نتیجه ی حاصله از پژوهش، نشان از آن دارد که وجود انگیزه های مشترک در حوزه ی دو زبان، و برخورداری از اوضاع اجتماعی و سیاسی تقریبا مشابه، دنقل و اخوان را به استخدام عناصر سنت، متمایل ساخته تا به وسیله ی آن درد وطن را فریاد بزنند.