عوامل تعیین‏کننده‏ی شدت انرژی در صنایع کارخانه‏ای ایران

شدت انر‍ژی بیانگر نسبت انرژی مصرف شده به تولید ناخالص داخلی است. برای بررسی تغییرات شدت انرژی و عوامل تعیین‏کننده‏ی آن در صنایع کارخانه‏ای کشور، از داده‏های سرشماری کارگاه‏های ده نفر کارکن و بیشتر مرکز آمار ایران در سال‏های 1380 تا 1386استفاده گردید. تکنیک تجزیه شاخص‏های عددی از نوع لاسپیرز، پاشه، فیشر و دیویژیا برای تفکیک اجزای شدت انرژی گروه‏های صنعت (کد سه رقمی) به اثرات ساختاری و شدتی مورد استفاده قرار گرفت. برای تعیین عوامل تعیین‏کننده‏ی شدت انرژی، مدل رگرسیونی پنل، برای بررسی اثر متغیرهای شدت نیروی کار، شدت سرمایه، شدت تحقیق و توسعه، شدت تعمیرات، اندازه، شدت صادرات، نسبت مصرف انرژی، جانشینی سوخت و فناوری بر شدت انرژی در سطح دسته (کد چهار رقمی) و گروه (کد سه رقمی) مورد استفاده قرار گرفت. همچنین این مدل برای تعیین عوامل موثر بر تغییرات 18 شاخص عددی شدت انرژی گروه‏های صنعتی مورد استفاده قرار گرفت. نتایج حاکی از آن بود که شدت نیروی کار اثر افزاینده بر شدت انرژی دسته‏ها و گروه‏های صنعت داشت، در حالی‏که در سطح دسته شدت سرمایه، نسبت مصرف انرژی دسته به گروه، و فناوری، و در سطح گروه، شدت سرمایه، شدت انرژی را کاهش دادند. مقایسه‏ی ضریب تبیین مدل‏های مورد استفاده برای شاخص‏های عددی مختلف گروه‏های صنعتی نشان داد که به طور کلی عوامل مورد مطالعه در توصیف تغییرات شاخص‏های غیر دیویژیایی (انواع لاسپیرز، پاشه و فیشر) بهتر عمل کردند. کلمات کلیدی: شدت انرژی، عوامل تعیین‏کننده، صنایع کارخانه‏ای، شاخص‏های عددی تجزیه شدت انرژی