نقد و تحلیل اسطوره ای - روان شناختی نمایش نامه های چیستا یثربی

نقد روان شناختی و اسطوره ای که بنیان گذار آن فروید و پیروانش هستند، نقدی مبتنی بر آراء کارل گوستاو یونگ است. بنیاد و اساس نظریه های یونگ، کهن الگوها هستند. کهن الگوها در ناخودآگاه جمعی انسان نهفته اند. بر اساس این نظریه، تمامی گفتارها، پندارها و رفتارهای آدمی، از الگوهایی مشترک پیروی می کنند. از این رو کهن الگوها عناصری مشترک در روان تمامی افراد بشر هستند که در قالب تصاویر نمادین؛ در رویاها، اساطیر، آثارهنری و ادبی، نمود می-یابند. ادبیات نمایشی به عنوان یکی از مشهورترین انواع ادبی، هم به علت خاستگاه اسطوره ای خود و هم به علت هنری بودن؛ قابلیت پروراندن تصاویر و مضامین کهن الگویی را دارد. چیستا یثربی نمایش نامه نویس معاصر، در پردازش آثار خود، بسیار تحت تأثیر اساطیر و کهن الگوها بوده است. با نگاهی به نمایش نامه های او متوجه می شویم که او به تأثیر عمیق این عناصر و قابلیت هویت بخشی آن ها در روان انسان، بسیار اندیشیده است. یثربی بر آن است که در جامعه ای که تجدد و مدرنیته در عمق افکار اجتماع، دامن گیر اقشار مختلف مردم شده و اذهان عمومی را آشفته ساخته است، تنها می توان با بازگشت به ریشه های خود؛ یعنی اساطیر، ارزش های از دست رفته ی فرهنگی را احیا نمود. در این پژوهش پنج اثر از نمایش نامه های چیستا یثربی، به عنوان نمونه ای از ادبیات نمایشی مورد نقد و تحلیل قرار گرفته است. یثربی در آثار خود؛ زمان را در هم می ریزد، نمادهای اسطوره ای، مذهبی و... را در خدمت مسائل عمیق اجتماعی می گیرد، اسطوره و مذهب را تلفیق می کند و به دردهای تمامی اقشار اجتماعی از هر طبقه ای، به خصوص زنان می پردازد.