جایگاه رویکرد بازآفرینی شهری در کاهش فقر مراکز شهرها (نمونه موردی: مرکز شهر اهواز)

بافت های تاریخی به دلیل قدمت و در اکثر موارد فرسودگی و فقدان تاسیسات و خدمات اولیه برای زندگی شهری امروز، در پاسخ گویی به نیاز های شهروندان خود دچار نارسایی های اساسی می باشند. همین امر باعث تخلیه این بافت ها توسط ساکنان بومی و قدیمی و حرکت سکونتی آنان به سمت فضاهای جدید یا پیرامونی شهر گشته و به تبع آن، مهاجرت قشرهای کم درآمد به این بافت ها رو به فزونی گذارده، به طوری که عدم تمکن مالی این ساکنان جدید درکنار عدم وابستگی و تعلق خاطر آن ها به محل سکونت تازه خود، مشکلات محله های مسکونی بخش مرکزی را دو چندان نمود و روند تخریب و فرسودگی با سرعت بیشتری ادامه یافته است. بافت فرسوده شهری به عرصه های از محدوده قانونی شهرها اطلاق می شود که به دلیل فرسودگی کالبدی، برخورداری نامناسب از دسترسی سواره، تاسیسات، خدمات، و زیرساخت ها های شهری آسیب پذیر بوده و از ارزش مکانی، محیطی و اقتصادی نازلی برخوردارند. بافت فرسوده مرکز شهر اهواز نیز از این قاعده مستثنی نیست. پژوهش حاظر که از نظر هدف کاربری، از لحاظ روش تحقیق، توصیفی و شیوه گردآوری اطاعات در آن، کتابخانه ای- میدانی(توزیع 376 پرسشنامه بر اساس روش کوکران)است. نحوه تحلیل پرسشنامه ها با استفاده از روش ahp و با اختصاص امتیازی از 1 تا 5 برای هر سوال بود. در ادامه امتیاز هر یک از معیارهای تأثیرگذار بر بازآفرینی شهری؛ شامل روابط همسایگی، حس تعلق، مشارکت مردم، وضعیت زیست محیطی، وضعیت اقتصادی و وضعیت کالبدی در هر دو محله محاسبه گردید. هدف اصلی پژوهش جایگاه رویکرد بازآفرینی در کاهش فقر مرکز شهر اهواز می باشد. اطلاعات جمع آوری شده با استفاده از نرم افزارهای spss و excel مورد آزمون و تحلیل قرار گرفته اند. جهت تحلیل عوامل داخلی(نقاط قوت و ضعف) و خارجی(فرصت ها و تهدید ها) موثر بر بازآفرینی بافت فرسوده مرکز شهر اهواز، از مدل تلفیقی swot-ahp بهره گرفته شده است. همچنین از نرم افزار expertchoice برای وزن دهی شاخص ها بهره گرفته شده است. بر اساس نتایج تحقیق، در گروه نقاط قوت محله عامری؛ بهره مندی از جاذبه بازار(وزن نهایی،0.288)، وجود آرامگاه علی ابن مهزیار به عنوان یک عنصر شاخص زیارتی و تفریحی(وزن نهایی،0.21)، دسترسی مطلوب به مرکز شهر(وزن نهایی،0.140) مهمترین نقاط قوت. بالا بودن نرخ بیکاری(وزن نهایی، 0.303)، کمبود منابع مالی جهت نوسازی و بهسازی بافت(وزن نهایی، 0.182)، فراهم نبودن زمینه های قانونی مشارکت مردم درطرح ها(وزن نهایی، 0.162) مهمترین نقاط ضعف هستند. همجواری با بازار(وزن نهایی،0.251)، تمایل بالای ساکنان به مشارکت در طرح بازآفرینی محله(وزن نهایی،0.213) و امکان ارتقای وضعیت اقتصادی ساکنان با تقویت خدمات زیارتی و گردشگری(وزن نهایی،0.146) به ترتیب مهمترین فرصت های محدوده ی مورد مطالعه هستند. عدم توجه به مشارکت مردم(وزن نهایی،0.389)، مهاجرت ساکنان اصیل محله(وزن نهایی،0.205) و کاهش حس تعلق به مکان در میان ساکنین(وزن نهایی،0.182) مهمترین تهدیدها به شمار می آیند. در محله نهضت آباد؛ وجود بازارچه مرکز محله(0.237)، وجود معتمدین محلی(0.204)، سطح بالای سواد جمعت جوان(0.184)، مهمترین نقاط قوت، بالا بودن نرخ بیکاری(0.315)، بی توجهی به مشارکت مردم(0.129)، تعداد بالای خانوار در واحد مسکونی(0.107)، مهمترین نقاط ضعف هستند. امکان تقویت مرکز خدماتی انوشه (0.196)،ارتقای وضعیت اقتصادی ساکنان با تقویت خدمات مربوط به اغذیه فروشی (0.189)، تمایل بالای ساکنان به مشارکت در طرح بازآفرینی محله (0.167)، مهاجرت ساکنان اصیل محله (0.358)،کاهش کاهش حس تعلق (0.097) و تعدد ورثه(0.151)مهمترین تهدید ها هستند. همچنین نتایج بدست آمده از بکارگیری مدل ahp نشان می دهدکه از بین معیارهای چهارگانه، معیار اجتماعی(0.581) بیشترین امتیاز و از بین زیر معیارها نیز، زیر معیار مشارکت(0.431) بیشترین امتیاز را کسب نموده است. در مجموع محله نهضت آباد امتیاز بیشتری را کسب نموده است واژگان کلیدی: بازآفرینی شهری، مرکز شهراهواز، کاهش فقر، محله عامری، محله نهضت آباد، swot-ahp