بررسی مفهوم شمس در غزلیات مولانا بر اساس رویکرد شناختی

پژوهش حاضر به منظور بررسی استعاره های مفهومی مرتبط با واژه "شمس" در غزلیات شمس مولانا بر مبنای نظریه استعاره مفهومی انجام شده است. هدف از انجام این پژوهش، دست یابی به نظام استعاری مفهوم "شمس" و درک نوع نگاه و اندیشه مولانا نسبت به این مفهوم است. به این منظور، تمام غزلیات مولانا مورد بررسی قرار گرفته و از میان ابیاتی که واژه "شمس" در آن ها بکار رفته بود، استعاره های مفهومی آن استخراج شدند. یافته های پژوهش، چهار نتیجه را نشان می دهند: الف) مفهوم شمس در نگاه مولانا از بعد انسانی او آغاز می شود و تا مفهوم "خدا" بالا می رود. ب) در فرآیند استعاره سازی از این مفهوم، مولانا از مفاهیم متفاوتی در حوزه مبدا بهره گرفته است که در مواردی پدیده ها و مفاهیم کاملا عینی، در مواری ظرف و در شمار زیادی از استعاره ها، مفاهیم انتزاعی اما آشناتر از حوزه مقصد، در جایگاه مبدا قرار گرفته اند. ج) استعاره "شمس خداوند است" به عنوان کلان استعاره، در مرکز دیگر استعارات مرتبط با واژه شمس قرار گرفته است. د) مفهوم "نور" پربسامدترین حوزه و مفهوم "کعبه" کم بسامدترین حوزه های مبدا در فرآیند استعاره سازی از مفهوم "شمس" می باشند.