مفهوم بندی های فرهنگی-اجتماعی در اشعار بایاتی آذربایجان

ادبیات شفاهی به گونه ای از ادبیات گفته می شود که به صورت شفاهی انتقال داده شده و شامل موارد زیادی، همچون قصه ها، ترانه ها، چیستان ها، اشعار، پندها و بازی های محلّی است. اشعار بایاتی (دوبیتی) آذربایجانی، نمونه ای از این ادبیات است که کاربرد وسیعی در بین مردم آذربایجان داشته و دارد. پژوهش حاضر به مطالعه¬ی مفهوم بندی¬های فرهنگی ـ اجتماعی این اشعار پرداخته است. با مطالعه¬ی اشعار بایاتی آذربایجانی، مفاهیم به صورت مضامین کلّی اجتماعی و فرهنگی تقسیم بندی شد که عبارت اند از: مفاهیم اخلاقی و خانواده، کار و اقتصاد، عشق و زندگی، مردانگی و وطن پرستی، تربیتی، اعتقادی و دینی و درد و غم. سپس با بهره گیری از نظریه تولید ادبی لوسین گلدمن و بازتاب فکری لوکاچ، به مطالعه مفاهیم اجتماعی برآمده از کلیّت تحقیق پرداخته شده است. رویکرد روش شناختی مقاله، کیفی و مبتنی بر مطالعه¬ی تاریخی ـ اجتماعی بوده که از روش اسنادی (کتابخانه ای) استفاده شده و حوزه¬ی مطالعه¬ی پژوهش، منطقه آذربایجان و از روش نمونه گیری هدفمند از اشعار بایاتی و اسناد موجود استفاده شده است. یافته های پژوهش نشان می-دهند که اشعار بایاتی آذربایجانی طبق نظریه های تولید ادبی و ساخت گرایی تکوینی گلدمن و نظریه¬ی بازتاب فکری لوکاچ، با توجه به شرایط اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی جامعه¬ی خود، توسط عامه ی مردم خلق شده و این اشعار بازنمودی از وقایع و اتفاقاتی هستند که در پیرامون جامعه اتفاق می افتاده است.