بررسی برخی ویژگی های زیستی قزل آلای رنگین کمان (oncorhynchus mykiss) در رودخانه بهشت آباد چهارمحال و بختیاری

ماهی قزل¬آلای رنگین¬کمان (oncorhynchus mykiss) یک گونه غیربومی در آب های داخلی ایران است که اطلاعات کمی درباره آن در آب¬های ایران وجود دارد. در این مطالعه، برخی ویژگی¬های زیستی این ماهی با جمع آوری 355 نمونه ازرودخانه بهشت¬آباد استان چهارمحال وبختیاری، با استفاده از تور گوشگیر و پرتابی، از فروردین تا اسفند 1392 به صورت ماهیانه مورد بررسی قرار گرفت. دامنه طول کل ماده¬ها 1/17 تا 2/40 (sd54/4±05/26) سانتی¬متر و دامنه طول کل برای ماهیان نر 5/15 تا 3/40 (93/5±9/24) سانتی¬متر بود. از مجموع 355 معده¬ مورد بررسی، 39 معده خالی بود (98/10%) که شاخص تهی بودن دستگاه گوارش در فصول مختلف سال اختلاف معنی¬داری نداشت. بیشترین معده¬های خالی در بهار و کمترین آن در پاییز مشاهده شد. قزل¬آلای رنگین-کمان، 45 آرایه غذایی متعلق به 10 گروه مختلف را مورد مصرف قرار داد. گروه¬های شناسایی شده شامل حلقویان (کم¬تاران و زالوها)، کرم¬های پهن (تیره¬گران)، بندپایان (سخت پوستان، حشرات و عنکبوتیان)، نرم¬تنان (دوکفه¬ای¬ها، شکم¬پایان)، مرجان¬ها (مرجانیان) و ماهیان استخوانی بود. گونه های متعلق به hirudinea، crustacea، insecta، gastropoda، teleostei و lamellibranchiata در تمام فصول سال در معده این ماهی مشاهده شد. گونه های متعلق بهcrustacea، insecta، gastropoda و teleostei در تمامی ماه¬های سال توسط این گونه مصرف شده بود. ترکیب جیره غذایی بین دو جنس نر و ماده تفاوت مشخصی را نشان نداد و گروه¬های غذایی پرمصرف توسط هر دو جنس مشابه بود، ولی با اندازه ماهی تفاوت معنی¬داری را نشان داد. میانگین اندازه طعمه با افزایش طول ماهی افزایش یافت. در مجموع ماهی قزل¬آلای رنگین¬کمان دامنه وسیعی از مواد غذایی جانوری را مصرف می¬کند و بنابراین، یک گونه گوشتخوار در زنجیره غذایی به شمار می¬رود. سن ماهیان نر بالغ بین +1 تا +4 سال و ماده¬ها بین +2 تا +5 سال تخمین زده شد. بیشترین فراوانی برای جنس نر و ماده به ترتیب در سنین +1 و +2 بود. نسبت جنسی 1 نر: 3/1 ماده بود. بر اساس مشاهدات ماکروسکوپی گنادها، پنج مرحله رسیدگی جنسی شامل: نابالغ، در حال رسیدگی، قادر به تخم¬ریزی، بازگشت و احیا مشاهده شد. شاخص گنادوسوماتیک نشان داد که تولید مثل این ماهی در مهر تا بهمن رخ می¬دهد و حداکثر این شاخص برای نر در شهریور و دی (5/5) و برای ماده در آبان و دی (1/9 و 5/8) بدست آمد. دامنه قطر تخمک در طول سال بین 125/0 تا 5/3 میلی¬متر محاسبه شد. هم¬آوری مطلق بین 681 و3890 (174±1859) تخمک بدست آمد. هم¬آوری نسبی بین 1900 و 9000 (360±4600) تخمک به ازای هر کیلوگرم وزن بدن بدست آمد. رابطه طول-وزن در جنس ماده بصورت (944/0=2r)087/3l054/0=w و در جنس نر به صورت (96/0=2r)063/3l0094/0=w بود. این رابطه نشان داد که برای هر دو جنس الگوی رشد از نوع ایزومتریک است. معادله رشد وان¬برتالانفی برای جنس نر بصورت [(85/1-t)1582/0-e-1]04/52=lt و برای جنس ماده [(461/2-t)105/0-e-1]393/66=lt محاسبه شد. شاخص عملکرد رشد برای نر 06/6 و برای ماده 14/6 بدست آمد که نشان دهنده رشد سریع تر ماده¬ها نسبت به نرها بود.