خبر و زندگی روزمره؛ گفتمان خبری رسانه ها و خوانش مخاطبان (بررسی اخبار تلویزیون ج.ا.ا. و بی بی سی فارسی)

پژوهش حاضر، به دنبال شناخت جایگاه خبر و رسانه های خبری در متن زندگی روزمره مخاطبان، شناخت نحوه بازنمایی رویدادها توسط رسانه ها و نحوه خوانش مخاطبان از آن هاست. این تحقیق مبتنی بر الگوی رمزگذاری/ رمزگشایی استوارت هال، در بخش اول با تلفیق الگوی تحلیل گفتمان ون دایک و نشانه شناسی به تحلیل متون خبری از دو تلویزیون بی بی سی فارسی و شبکه یک (فرایند رمزگذاری) می پردازد تا مولفه های گفتمان خبری این شبکه ها را استخراج کند. برای این منظور، سه بست? خبری مربوط به رویدادهای خبری سوریه، مصر و اقتصاد ایران از یک دور? زمانی یک ماهه (8 تیر تا 8 مرداد 1392) به صورت هدفمند انتخاب شدند. در بخش دوم، برای استخراج الگوهای مصرف خبر و خوانش شهروندان تهرانی از رویدادهای خبری منتخب از مصاحب? متمرکز نیمه ساخت یافته فردی و گروهی استفاده شده است. در مجموع 29 مصاحب? فردی و گروهی با 54 نفر از شهروندان تهرانی از گروه های سنی و جنسی مختلف (18 سال به بالا) به عمل آمد. نتایج نشان داد، بی بی سی فارسی در بازنمایی هر سه رویداد از مولفه های گفتمانی لیبرال دموکراسی استفاده کرده است. بازنمایی شبکه یک نیز عمدتاً مبتنی بر گفتمان انقلاب اسلامی است اما گاهی عناصری از گفتمان لیبرال دموکراسی را نیز به خدمت می گیرد. اما مصاحبه شوندگان در مواجهه با این رویدادها تحت تأثیر متون هویتی، تجربه زیسته، دسترسی به گفتمان های دیگر و مولفه های زمینه ای و با استفاده از مولفه های هر دو گفتمان به خوانش مسلط، توافقی و متضاد هر دو شبکه پرداختند. همچنین الگوی مصرف خبر در میان مخاطبان تهرانی را می توان به پنج سطح دسته بندی کرد؛ ضعیف، متوسط، قوی (گسسته ـ هدفمند، پیوسته ـ غیرهدفمند و پیوسته ـ هدفمند). در میان افرادی که ارتباط قوی با رسانه ها دارند، میزان اعتماد به رسانه ها به دلیل تنوع گفتمان های در دسترس، پایین است. همچنین، نتایج تحقیق نشان می دهد مصرف خبر برای کسب لذت (تعاملات اجتماعی، کسب پرستیژ، مقاومت نشانه شناختی، مقاومت گریز و ...) بر مصرف خبر جهت برطرف کردن نیاز غلبه پیدا کرده است؛ به طوری که می توان جایگزینی مفهوم «میل» به جای «نیاز» را تأیید کرد.