بررسی موردی آلودگی فلزات سنگین در برخی از آبخوان های آبرفتی ایران

چکیده آب زیرزمینی در ایران بعنوان مهمترین منبع تامین آب مورد نیاز در بخش شرب، صنعت و کشاورزی به شمار میرود. برداشت بی-رویه و آلودگی منابع آب زیرزمینی قابل استحصال در طی چند دهه اخیر باعث محدودیت آن شده است. هدف از این تحقیق بررسی میزان و نوع آلودگی تعدادی از فلزات سنگین در برخی از آبخوان های آبرفتی ایران می باشد. بدین منظور با توجه به اطلاعات موجود 12 آبخوان قزوین، اراک، کمیجان، ساوه، انار، دهدشت، یاسوج، امامزاده جعفرگچساران، لنجان، شهرکرد، دزفول و قم مورد بررسی قرار گرفته است. ابتدا اطلاعات مورد نیاز هر آبخوان ( نقشه زمین شناسی، اطلاعات سطح تراز آب در محدوده آبخوان، نتایج آنالیزهای فلزات سنگین، گزارش ها و پایان نامه های مرتبط )، جمع آوری و سپس اقدام به ارزیابی و صحت سنجی اطلاعات و تهیه نقشه های مورد نیاز بتفکیک هر آبخوان شده است. با استفاده از اطلاعات موجود و مطالعات گذشته، پتانسیل ورود فلزات سنگین از منشاء طبیعی سازندهای مجاور و منابع آلاینده بشری موجود در هر یک از آبخوان های مورد مطالعه ارزیابی شده است. نتایج بررسی ها نشان می دهد که از مجموع 12 آبخوان مورد مطالعه، 3 آبخوان فاقد آلودگی هستند. در زون تکتونیکی زاگرس، فلزات سنگین فقط منشاء بشری داشته و دلیلی بر منشاء طبیعی آن مشاهده نشده است. در آبخوان های ایران مرکزی و زون سنندج - سیرجان آلودگی در یک یا چند نوع فلز سنگین وجود دارد که منشاء اصلی آن ها، بخصوص در زون سنندج - سیرجان، لیتولوژی می باشد و فعالیت های صنعتی در مرتبه دوم قرار می گیرند. همچنین با بررسی نتایج بدست آمده این احتمال وجود دارد که برخلاف تصور عمومی که آرسنیک را مهم-ترین پارامتر آلوده در آبخوان های ایران می دانند، سرب آلودگی غالب را به خود اختصاص داده باشد