تساهل و تسامح در قرآن و سنت با تکیه بر اندیشه های شهید مطهری و آیت الله جوادی آملی

رساله ی حاضر، با عنوان «تساهل و تسامح در قرآن و سنت با تکیه بر اندیشه های شهید مطهری(رحمه الله) و آیت الله جوادی آملی(دامت برکاته)» است که در راستای تبیین دیدگاه های دو اندیشمند مذکور پیرامون تساهل و تسامح در قرآن و سنت نگاشته شده است. تساهل و تسامح در اسلام در سه جنبه عقاید، احکام و اخلاق قابل طرح است. این مبحث مخصوصاً در زمینه عقاید از جمله موضوعات مهمی است که اگر دامنه آن روشن نشود مسلمانان در برخورد با عقاید مخالف، دچار سردرگمی و تناقض می شوند و در برخوردهای مسالمت آمیز با پیروان دیگر ادیان، ترس از گسسته شدن علقه های دینی شان می رود. پس لازم است که با بررسی این موضوع مسلمانان به وظیفه خود واقف شوند و چگونگی تعامل با پیروان سایر ادیان برای آنان تبیین گردد تا از مداهنه و انحراف از حق در امان بمانند و با اعتدال در رفتار، برحق بودن دین اسلام را به جهانیان نشان دهند. نگارنده در این پژوهش به بررسی این موضوع در هر سه جنبه (عقاید، احکام، اخلاق) پرداخته است در فصل اول، نخست معنا، پیشینه و مبانی تساهل و تسامح را بررسی و سپس در فصل دوّم تساهل و تسامح را در سه جنبه عقاید، احکام و اخلاق در قرآن و سنت بررسی نمود و در فصل سوم به صورت مجزا نظر دو اندیشمند را مطرح و در نهایت با مقایسه میان نظرات، نقاط تشابه و تمایز آن ها را تبیین نمود و به این نتیجه رسید که دین اسلام تساهل را نه در همه عرصه ها می پذیرد و نه به طور کلی آن را رد می کند. شهید مطهری، تساهل را به معنای تحمل عقاید مخالف و آسان بودن شریعت می پذیرد امّا به معنای سهل انگاری در امر دین رد می کند. آیت الله جوادی آملی به هیچ وجه تساهل را نمی پذیرد و نسبت به شهید مطهری قلمرو محدودتری برای آزادی عقیده، بیان و قلم در نظر می گیرند