بررسی و جوه بلاغی فضایل و رذایل اخلاقی درصحیفه سجادیه

صحیفه ی سجادیه ازجمله میراث های ماندگار و ارزشمندی است.که بعد ازحادثه ی خونین و اسف انگیز کربلا و به شهادت رسیدن امام حسین (ع) و یاران با و فایش، در فضای بسته ی سیاسی که؛ ازجانب امویان به و جود آمده بود، توسط امام با کمال شجاعت و صلابت، با مکتبی جدید به نام مکتب دعا، برای ابلاغ رسالت امامت بیان شد. این کتاب به قدری ارزشمند است که بعد از قرآن و نهج البلاغه از جایگاهی و یژه برخوردار می باشد. تا جایی که از آن به اولین اثر مکتوب اهل البیت، اخت قرآن، انجیل اهل البیت، زبورآل محمد و قرآن صاعد یاد می شود. حال این سوال پیش می آید که چه موضوعاتی در صحیفه ی سجادیه مطرح شده، و جایگاه آن از منظرعلوم بلاغی، چگونه است؟ در تبیین این سوال می توان چنین بیان کرد که انسان به هنگام گشت و گذار در این و ادی پرمعنا، علاوه بر مفاهیم و معارف پر مغز اسلامی مانند اخلاق، از منظر زیبا شناسی و مشاهده ی عوامل آفرینش ادبی تناسب و زیبایی، چون : حسن مطلع، حسن تخلص، حسن ختام ؛ و حدت موضوع؛ تناسب و همبستگی و توافق میان معانی و الفاظ؛ دقت درگزینش و انتخاب و اژگان، حروف و عبارات؛ هماهنگی عبارات و ارتباط آنها به کمک ادات و صل و ربط و اهتمام شدید به زیبایی نظام و ترتیب اجزای جمله؛ موسیقی و آهنگی دلنشین که درظرافت هایی موسیقیایی همچون : سجع، موازنه، طباق، جناس، مراعات النظیر، رد العجز علی الصدر، تکرار... نواخته شده است. و بهره گیری از صورخیال همچون: تشبیه، استعاره، کنایه و مجاز با استفاده ازاسلوب های منطقی ساده و روان؛ اقتباس از قرآن و استشهاد به آن؛عظمت و شکوهمندی اندیشه و ایده ی گفتار؛ استیفای معنا و پرداختن به همه ی جوانب معنا آن را در اوج می بیند. دراین تحقیق نگارنده فضایل و رذایل اخلاقی مطرح شده در این اثرادبی را مورد بررسی قرارداده و با تحلیل متن صحیفه سجادیه و ارائه شواهدی چند معلوم ساخته است که فضایل و رذایل اخلاقی درآن در قالب های علوم بلاغت باشیوه ای بسیارظریف بیان شده است. و بیشترین سهم به ترتیب ازآن سجع، استعاره، اقتباس، تشبیه، ایجاز، کنایه، تلمیح، طباق و ... می باشد.