استنصار و استنقاذ در حقوق بین الملل اسلام و حقوق بین الملل مدرن

اسلام به عنوان دینی جامع، بزرگ ترین حامی و تأمین کننده حقوق بنیادین انسان ها است و حساسیّت فوق العاده ای بر اجرای این حقوق، چه در عرصه فردی و چه در عرصه اجتماعی دارد، به نحوی که هیچ دولتی نمی تواند حقوق اولیه و مشروع افراد را نادیده بگیرد. به همین دلیل در نظام حقوق بین الملل اسلام اگرچه اصل بر عدم دخالت در امور سایر کشورها است، اما همه دولت ها موظفند نسبت به افرادی که حقوق آنها پایمال شده بی تفاوت نبوده، بلکه برای استیفا و یا اعاده حقوق مذکور ولو با اقدام نظامی و توسل به زور اقدام نمایند .این موضوع تحت عناوین « استنصار و استنقاذ» در متون حقوقی اسلام از آن یاد شده است. در حقوق بین الملل مدرن نیز اگرچه اصل بر عدم مداخله در امور دیگر دولت ها است، اما آن زمان که افرادی تحت ظلم و ستم قرار گرفته، از حقوق مسلّم و مشروع خود محروم شده باشند و دولت متبوع نخواهد و یا نتواند نسبت به تغییر وضع موجود اقدام کند، دولت های دیگر در قالب نظریه « مداخله بشردوستانه و مسئولیت حمایت» مکلّف به رفع ظلم و ستم و اعاده حقوق محرومین خواهند بود. در تحقیق حاضر آنچه به عنوان موضوع اساسی مورد نظر بوده است ، نگاه مقایسه ای مبتنی بر میزان تاکید در قانون اسلام و حقوق بین المل مدرن نسبت به حقوق بنیادین انسان ها، جلوگیری از نقض شدید این حقوق و چگونگی برخورد با ناقضان آن خواهد بود. با نگاه مزبور و دقت نظر در منابع و متون حقوق بین الملل اسلام و حقوق بین الملل مدرن می توان« استنصار » را معادل « مداخله بشر دوستانه » و« استنقاذ » را معادل « مسئولیت حمایت » در نظر گرفت. اما باید اذعان داشت که در خصوص شرایط و نحوه اجرا، نظریه استنصار و استنقاذ در حقوق بین الملل اسلام از سختگیری ها و محدودیت های بیشتری نسبت به مداخله بشر دوستانه و مسئولیت حمایت در حقوق بین الملل مدرن برخوردار بوده و دایره شناسایی حقوق و ملاحظات انسانی در آن پر رنگ تر و دارای ضمانت اجرای بیشتری است