تحلیل روند تحولات مسکن در ایران و چشم انداز آیند? آن تا افق 1410

چکیده مسکن یکی از اساسی ترین نیازهای زندگی بشر و پدیده ای چند بُعدی است که به لحاظ پژوهشی، مسئله ای بین رشته ای به شمار رود. باتوجه به رابط? متقابل جمعیت و مسکن و نقش مهمی که مسکن در رویدادها و مسیر زندگی خانواده ایفا می کند ضرورت دارد که مسکن در مطالعات جمعیت و خانواده مورد توجه قرار گیرد. تحقیقات انجام شده در ایران نشان می دهد، نگاه محققین در این حوزه، غالبا با رویکردهای اقتصادی و جغرافیایی همراه بوده و ملاحظات جمعیتی و اجتماعی و بررسی تاثیرات متقابل مسکن و موضوعات جمعیت شناختی، آن طور که باید، مورد توجه قرار نگرفته است، لذا نیاز پژوهشی مضاعفی در این زمینه احساس می گردد. در این پژوهش تلاش شده است با رویکردی جمعیت شناختی موضوع مسکن مورد مطالعه قرار گیرد. در پژوهش حاضر، پس از بررسی تحولات مسکن در ایران، نحو? تصرف مسکن و به ویژه موضوع مالکیت، به جهت نقش مهمی که در فرهنگ و اقتصاد خانوار ایرانی دارد مورد تجزیه تحلیل قرار گرفته و به بررسی رابطه آن با ویژگی های سرپرست خانوار پرداخته شده و در پایان براساس مجموعه ای از فرضیات جمعیت شناختی، نیاز به مسکن و موجودی آن تا سال 1410 برای دوره های 5 ساله پیش بینی گردیده است. برای بررسی روند تحولات مسکن در ایران، اطلاعات لازم، از طریق داده های تفصیلی سرشماری های عمومی نفوس و مسکن 90-1345 و سالنامه های آماری به دست آمده است. در تحلیل های مربوط به مالکیت، به کمک داده های سطح خرد سرشماری 1390، سرپرستان خانوار به عنوان واحد تحلیل انتخاب گردید و از طریق روش تحلیل ثانوی، با استفاده از نرم افزار spss ویژگی های فردی و خانواری آن ها در پیوند با مالکیت مسکن از طریق رگرسیون لوجستیک مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. در مورد پیش بینی مسکن نیز به کمک نرم افزاری های جمعتی people، mortpak و workers پیش بینی های جمعیت و خانوار مورد نیاز انجام، و سپس با استفاده از فرضیات مقتضی تعداد واحدهای مسکونی پیش بینی گردید. نتایج نشان داد، روند نرخ رشد و تحولات خانوار و مسکن در نیم قرن اخیر با تغییرات در شهرنشینی، سن ازدواج، گسترش آموزش عالی و تحولات خانوار هم خوانی دارد. مجموعه ویژگی های سرپرستان خانوار که مورد مطالعه قرار گرفت نیز، توانست 29 درصد از تغییرات مالکیت مسکن را تبیین کند. در زمینه پیش بینی نیز، یافته ها نشان داد نرخ رشد خانوار و مسکن در آینده، مثبت و دارای روندی نزولی است که به دلیل ورود جمعیت ایران به دور? میان سالی می باشد و می تواند نیازها و انتظارات مسکنی متفاوتی را به وجود آورد و لازم است برنامه ریزی ها و سیاست گذاری ها بخش مسکن متناسب با این تحولات انجام گیرد. واژگان کلیدی: مسکن، واحد مسکونی، نحوه تصرف، مالکیت مسکن، پیش بینی مسکن، سرپرست خانوار