امکان سنجی اقلیمی کاشت پسته در استان مرکزی

چکیده هدف اقلیم شناسی کشاورزی به کارگیری اطلاعات آب و هوایی به منظور بهبود عملیات کشاورزی و افزایش تولید کشاورز از جنبه کیفی و کمی است. شرایط آب و هوایی تعیین کننده نوع گیاهانی است که در یک منطقه قابل کشت و توسعه می باشند. پارامترهای اقلیمی جزء مهمترین عوامل موثر بر رشد گیاهان زراعی می باشد . به طوری که گیاهان زراعی برای رسیدن به هر یک از درجات مختلف فنولوژیکی رشد، نیاز به میزان واحد حرارتی معینی دارند. شناسایی و تبیین مکان های مناسب برای کشت محصولات مختلف زراعی با توجه به نیازهای مختلف اقلیمی، نوع خاک و شرایط توپوگرافیکی مناسب از جمله عواملی است که باعث افزایش میزان تولید محصولات زراعی می گردد. پسته یکی از گران بهاترین محصولات کشاورزی است که به طلای سبز شهرت دارد و از جمله گیاهانی است که با توجه به مقاومت زیاد در برابر خشکی و شوری، نقش قابل توجهی در وضعیت اجتماعی و اقتصادی مناطق خشک و نیمه خشک ایفا می نماید. استان مرکزی از جمله مناطقی است که به سبب شرایط مساعد آب و هوایی در برخی از مناطق آن کشت این محصول رواج چشمگیری یافته است. هدف از این تحقیق بررسی شرایط محیطی و اقلیمی استان مرکزی در راستای نیاز های محصول پسته در جهت امکان سنجی کاشت این محصول مهم در قسمت های مختلف این استان و شناسایی موانع و محدودیت های کاشت آن می باشد. جهت رسیدن به این هدف با استفاده از مدل فرایند تحلیل سلسله مراتبی (ahp) ،تصمیم گیری چند شاخصه ای در محیط gisانجام شد. در این راستا با قرارگیری کلیه عوامل و شاخص ها و ارجحیت دهی از طریق نظرات کارشناسی از طریق نرم افزار expert choice وزن نهایی به دست آمد. سپس با اعمال وزن ها در نرم افزار gis، با عمل raster calculation و هم پوشانی لایه ها نقشه نهایی پهنه های مناسب و نامناسب جهت کاشت پسته در استان به دست آمد. نتایج نشان داد 12.1 درصد 3528.5 کیلومتر مربع از مساحت استان برای کاشت پسته بدون محدودیت (خیلی مناسب) و 20.5 درصد 5971 کیلومتر مربع دارای محدودیت کم (مناسب) می باشند. این پهنه ها که 32.5 درصد مساحت استان را تشکیل می دهند به ترتیب در مناطق شمالی، مرکزی، غربی و بخش هایی از مناطق جنوبی در محدوده شهرستان های ساوه، زرندیه و بخش هایی از اراک، خنداب، فراهان و خمین می باشند. واژگان کلیدی: امکان سنجی اقلیمی، فرایند تحلیل سلسله مراتبی (ahp)، سیستم اطلاعات جغرافیایی (gis)، پسته، استان مرکزی.